Dünya Emtia Tahkimleri Hakkında Düşüncelerim

Emtia tahkim sistemi, dünyanın her yerinde, taraflardan her biri adına meslek içindeki tacirler arasından hakem tayin edilmesi sebebi ile denkler arasındaki ilişkiye dayalı bir sistemdir.

Hukuki ihtilaf hallerinde durumu tahlil edecek, değerlendirecek ve tahkim yargılamasında hakem olarak görev alacak kişiler, sektörde tecrübe sahibi ve aktif rol oynayan taraflar/kişiler olduğundan dolayı, bir ihtilaf halinde dava tarafları ve hakemleri bu aynı ‘’gruptan’’ olacağı için, bu durum ve/veya hakemler, nihâyetinde, ‘denkler arası’ şeklinde tarif edilen bir ilişki teşkil etmektedir (“to be judged by one’s peers”).

Bu nedenle, tahkim heyetinin bir üyesi ile davanın bir tarafı arasındaki iş, belki de arkadaşlık bağı olması normaldir, dolayısıyla eleştirilemez. Bilindiği gibi, böylesi bir durum, diğer tahkimlerde, kısacası hukuk profesörlerinin ve avukatların hakem olduğu uluslararası tahkimlerde eleştirilebilir.

Bu hassas konunun, emtia tahkimlerini genellikle yürüten meslek odalarının ikinci derecede ‘temyiz’ denilen tahkiminde, hakem heyetini kuracak olan meslek odası, birlik veya organizasyon tarafından göz önünde bulundurulması beklenir. Nihayetinde –prensip olarak– denklik ilişkisinin konunun merkezinde bulunduğu bir sistemde, sözü geçen hakemden, diğer tahkimlerde olduğu gibi tarafsız olması tabii ki beklenir fakat o beklenti de yine başka bir sebepten değil, bîzatihi denklik ilişkisinden gelmektedir.

Hayatın gerçeklerinin de ele alınabilmesi için, sözü geçen meslek odası, birlik veya organizasyon, hakem tayin ettiği esnada özellikle özenli ve düşünceli davranmalıdır. Aksi takdirde, hayatın gerçeklerinden olan, tahkim heyetinin bir üyesi ile davânın bir tarafı arasında iş veya arkadaşlık bağı olması ihtimâlinden kaynaklanabilecek risklerin önlenmesi mümkün olamayabilir.