Lexpera’da Geçen Hafta (14-20 Aralık 2024)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 160. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
Emir Göka, Uğur Orhan, Hüseyin Can Aksoy (Ed.), Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi II. Genç Hukukçu Araştırmacılar Sempozyumu-Ceren Damar Şenel’in Anısına
26-27 Kasım 2021 tarihlerinde Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen sempozyumda sunulan tebliğlerden oluşan kitapta, çocuğun tıbbi müdahaleye rızası, çocukların kişisel verilerinin korunması, velayetin birlikte kullanılması, dijital miras hukuku, kadınlara sağlanan vergi avantajları ve unutulma hakkı gibi konulara yer verilmiştir.
Esra Ekmekci, Gülsen Güneş, Gamze Gümüşkaya, Vergi Yükümlüsünün Haklarının Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yoluyla Korunması Projesi ve Proje Konferansı Kitabı
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı tarafından yürütülen bir AR-GE projesine ve 6 Aralık 2022 tarihli konferansa dayanan çalışmada, vergi yükümlüsünün haklarını ilgilendiren uyuşmazlıklar bakımından Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bireysel başvuru kararları değerlendirilmiş; beklentiler, öneriler ve Yüksek Mahkeme kararlarının etkinliğine ilişkin tartışmalara değinilmiştir.
Hüseyin Mecek, İnsan Hakları Hukukunda İşkence Soruşturması
Eserde, AİHM içtihatlarıyla gelişen etkili soruşturma yükümlülüğü ilkeleri olarak sıralanan soruşturmanın derhal ve resen başlatılması, bağımsız ve tarafsız yürütülmesi, şeffaflığı, makul süratte tamamlanması, delillerin objektif biçimde analizi, soruşturma sonucunda uygulanan müeyyidenin caydırıcılığı ve soruşturmanın bütünsel olarak etkililiği ilkeleri irdelenmiştir.
Ziya Alp, Vergi Uyuşmazlıklarında Yeni Bir İdari Çözüm Yolu Olarak “İzaha Davet” Müessesesi
Kitabın birinci bölümünde izaha davet müessesesinin hukuki niteliği üzerinde durulmuş, ikinci bölümünde vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm usulleri açıklanmış, üçüncü ve son bölümünde ise uluslararası idari çözüm usulleri ele alınmıştır.
Bahar Şimşek, Anonim Şirketlerde İlişkili Taraf İşlemleri
Çalışmanın birinci bölümünde ilişkili taraf işlemi kavramı açıklanmış ve bu kavramla ilgili düzenlemelere neden ihtiyaç olduğu hususu ortaya konularak Avrupa Birliği ve çeşitli ülkelerdeki düzenlemeler incelenmiş, ikinci bölümünde yasal düzenlemelerdeki ilişkili taraf ve ilişkili taraf işlemi kavramı ele alınmış, üçüncü bölümünde ilişkili taraf işlemleriyle ilgili Sermaye Piyasası Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve bazı özel kanunlarda yer alan düzenlemeler üzerinde durulmuş, dördüncü ve son bölümünde ise hukuka aykırı ilişkili taraf işlemlerinin sonuçlarına yer verilmiştir.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 65 |
| Yargıtay (Hukuk) | 3695 |
| Yargıtay (Ceza) | 3 |
| Danıştay | 204 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 915 |
| Bölge İdare Mahkemesi | 1 |
| TOPLAM | 4883 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Anayasa Mahkemesi’ne ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Anayasa Mahkemesi GK, E. 2024/52 K. 2024/140, T. 23.07.2024
İtiraz konusu; Hazine adına olan taşınmaz tapu kaydının iptali ile davacı adına tescili talebiyle açılan davada, Harçlar Kanunu’nun 16. maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesi, aynı kanunun 2. fıkrasında yer alan “…gayrimenkulün değeri…” ibaresi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesinin 2. fıkrasının 1. cümlesi ve aynı kanunun 362. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114. maddesinde veya diğer kanunlarda öngörülen dava şartlarının bulunmadığı davalar ile feragat edilen ya da hak düşürücü süre aşımına uğramış davalar yönünden Anayasa’nın 36. ve 141. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine karar verilmesi talebine ilişkindir.
İptali istenen ve ilgili görülen kanun hükümlerini inceleyen Anayasa Mahkemesi; Harçlar Kanunu’nun 16. maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesinin esasının incelenmesine, 2. fıkrasında yer alan “…gayrimenkulün değeri…” ibaresinin itiraz başvurusunda bulunan mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma imkânı bulunmadığından reddine, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesinin 2. fıkrasının 1. cümlesinin esasının incelenmesine ve 362. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin itiraz başvurusunda bulunan mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma imkânı bulunmadığından reddine oybirliği ile karar vermiştir.
Esasın incelenmesi sonucunda Harçlar Kanunu’nun 16. maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesinin, daha önce kesin hükme bağlanmış davalar yönünden herhangi bir istisnaya yer vermeksizin gayrimenkulün aynına ilişkin davalarda gayrimenkulün değeri esas alınarak harç tespit edilmesinin doğurduğu sonuçlar itibarıyla kişilerin mahkemeye erişimlerini imkânsız hale getirmediği ya da katlanılmaz ölçüde zorlaştırmadığı, dolayısıyla mahkemeye erişim hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirmediği gerekçesiyle, Anayasa’nın 13. ve 36. maddelerine aykırı olmadığına karar verilerek itiraz reddedilmiştir.
Esasın incelenmesi sonucunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesinin 2. fıkrasının 1. cümlesinin, istinaf kanun yoluna başvurabilmek için belirlenen parasal sınırın güncel değerinin davanın taraflarının ekonomik ve sosyal güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek düzeyde olduğu, kesinlik sınırı öngörülmek suretiyle mahkemeye erişim hakkına getirilen sınırlama ile meşru amaç arasında makul dengenin gözetildiği, dolayısıyla orantısız bir sınırlamaya neden olmadığı gerekçesiyle Anayasa’nın 13. ve 36. maddelerine aykırı olmadığına karar verilerek itiraz reddedilmiştir.
Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesi, her iki kuralın da Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendinde öngörülen dava şartının noksan olduğu davalar yönünden Anayasa’ya aykırı olmadıklarına oybirliği ile hükmetmiş; Anayasa’nın 141. maddesi yönünden ayrıca bir inceleme yapılmasına gerek görmemiştir.
Mevzuat
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2024/185, K. 2024/178 sayılı ve 05.11.2024 tarihli kararı uyarınca, noterlere uygulanacak disiplin cezalarına ilişkin iki kanun maddesinin hükümleri iptal edildi. Değişiklikler, 17.09.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
Bina durumu, merkez ve hastane standardı, ruhsat başvurusu, ruhsat verilmesi, personel işlemleri ve sağlık kuruluşlarının çalışma esaslarına ilişkin hükümler ile yönetmelik eklerinde değişikliğe gidildi. Mevcut sağlık kuruluşlarının uyumu hakkında geçiş hükümleri düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Elektrik Piyasasında Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği
Bir veya birden fazla şebeke kullanıcısı ile söz konusu şebeke kullanıcıları adına elektrik piyasasında toplayıcılık faaliyeti yürütmek üzere anlaşma imzalamış olan toplayıcı lisansı veya lisansına dercedilmek kaydıyla tedarik lisansı sahibi tüzel kişi olarak tanımlanan toplayıcıların, elektrik piyasasında yürütebileceği faaliyetler ile toplayıcılık faaliyeti kapsamında yürütülecek işlemlere ilişkin usul ve esasların düzenlendiği yönetmelik, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği
Lisansa tabi faaliyetler, lisans türleri, önlisans ve lisansta yer alacak hususlar, önlisansın tadil edilmesi, lisans tadil ve yenileme başvurularının incelenmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması, dağıtım lisansı sahibinin hak ve yükümlülükleri, tedarik lisansı sahibinin hak ve yükümlülükleri, lisans bedelleri, anlaşmazlıkların çözümü, pay devirleri, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde kapsamlı değişikliğe gidildi. Ayrıca toplayıcı lisansı sahibinin hak ve yükümlülükleri ile toplayıcılık faaliyeti başvurularının alınmasına ilişkin geçici madde hükümleri ihdas edildi; hukuki ayrıştırma kapsamında hizmet alımına ilişkin hükümler yürürlükten kaldırıldı.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği
Tüketim tesislerine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Birleştirme işlemleri ve lisanssız elektrik üretim tesislerinin toplayıcılık faaliyetine katılımına ilişkin ek madde hükümleri düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ
Zorunlu karşılığa tabi yabancı para yükümlülükler için geçici uygulamaya ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) (Seri No: 210)
Gümrük Kanunu’nun 241. maddesi, Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar’ın 122. maddesi ve Gümrük Yönetmeliği’nin 500. ve 584. maddelerinde yer alan tutarlar yeniden belirlendi. Tebliğ, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Yurt Dışı Tebligat ve İstinabe Taleplerinde Uyulması Gereken Usul ve Esaslara Dair Tebliğ
Uluslararası adlî iş birliği çerçevesinde yurt dışı tebligat ve istinabe taleplerinde ödenmesi gereken masraflar 2025 yılı için yeniden belirlendi. Tebliğ, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına İlişkin Tebliğ
Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırmasına İlişkin Nis Anlaşması hükümlerine göre düzenlenen Nis Sınıflandırmasına uygun olarak, Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılan marka tescil başvurularında esas alınacak Mal ve Hizmet Sınıflandırma Listesi ve bu listeye ilişkin esaslar düzenlendi. Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına İlişkin Tebliğ (TPE: 2016/2) yürürlükten kaldırıldı.
Antimikrobiyal dirençle mücadele etmek amacıyla insanlarda belirli enfeksiyonların tedavisi için ayrılmış antimikrobiyallerin veya antimikrobiyal madde gruplarının belirlenmesi ve bu maddelerin hayvanlarda kullanımının yasaklanmasına ilişkin tebliğ, 18.02.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden doğrudan gelen eşya için Gümrük Kanunu’nun 167. maddesinin 2. fıkrasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.
Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı
Kararın amaç ve kapsamı, kararda yer alan tanımlar, temerrüt ve tazmine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yurt dışı kaynaklı dövizlerin Merkez Bankası’na satılması hususunda firmalara döviz dönüşüm desteği sağlanmasına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin bağımsız denetimlerini üstlenebilecek bağımsız denetim kuruluşları için aranacak ilave şartlara ilişkin karar, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin 01.01.2025 ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine ait finansal tablolarının bağımsız denetimlerinde uygulanacak; daha önce sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri nezdinde üstlenilen bağımsız denetimler için uygulanmayacak.
Denetimin bağımsızlığının, tarafsızlığının sağlanması ve buna ilişkin oluşabilecek tehditlerin giderilmesi amacıyla, bir şirkete belirli bir süre denetim hizmeti verilmesi durumunda o şirketin denetimine ara verilmesini esas alan rotasyon hükümlerinin uygulanmasına ve sürelerin hesaplanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nun 75935942-050.01.04 – [01/147] Sayılı Kararı yürürlükten kaldırıldı.