Lexpera’da Geçen Hafta (21-27 Mayıs 2022)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin otuzuncusunu siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
Çalışmanın konusunu, Sermaye Piyasası Kanunu’nun 78. maddesinde düzenlenen merkezi karşı taraf (MKT) uygulaması oluşturmakta olup MKT üyelik sözleşmesi ile bu sözleşmenin temelindeki ilişkinin hukuki niteliği tespit edilmeye çalışılmış; takas süreci, takas kuruluşları, tezgah üstü türev araçların merkezi takası gibi konular, Avrupa Birliği hukuku ve Amerikan hukuku bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Zeynep Aslı Özkan, İş Sözleşmesi Kapsamında İşçinin İş Görme Borcu
Kitapta, işçinin iş görme borcunun özellikleri, kapsamı ve sınırları üzerinde durulmuş; söz konusu borcun konusu, ifa zamanı ve ifa yeri olmak üzere üç unsurundan bahsedilmiş ve işverenin, iş görme borcunu şekillendirmedeki yönetim hakkı ve iş sözleşmelerinde yer alan değişiklik kayıtları irdelenmiştir.
Melih Işık, İcra Hukukunda Borç Ödemeden Aciz Belgesi ve Bu Nitelikteki Haciz Tutanakları (İİK m. 143, 105)
İlgili hukuki düzenlemeler çerçevesinde çalışmada, borç ödemeden aciz belgesi ile belirtilen nitelikteki haciz tutanaklarının terminolojik açıdan tanzim edilme süreçleri ve sahip olduğu hüküm ve sonuçlar ele alınmaya çalışılmıştır.
Eserde, hukuk devletinin ve demokrasinin değerlerinden uzaklaşarak otoriterleşen devletlere karşı erken uyarı rolü gören 18. maddenin, bir devletin Sözleşme’de öngörülmeyen amaçlarla bir kişiyi özgürlüğünden alıkoyduğu durumlarda nasıl uygulanabileceği ve bu maddeye dayanarak verilecek ihlal kararlarının olası etki ve sonuçlarının neler olabileceği ele alınmıştır.
Sami Aksoy, Deniz Taşımalarında Gönderilenin Eşyayı Tesellümden Kaçınmasının Hukuki Sonuçları
Eserde, öncelikle gönderilen kavramına, gönderilenin eşyanın teslimini talep hakkına ve gönderilenin eşyanın teslimini talepten kaçınmasının hukuki niteliğine değinilmiş; ardından eşyanın teslimini talep etmiş gönderilenin tesellümden kaçınmasının hukuki boyutları, Türk Ticaret Kanunu’nun 1174 ve 1176. maddeleri çerçevesinde taşıyanın eşyayı tevdi ve satma hakkı, sürastarya parası, konteyner demurajı ve eşyanın gümrük hukuku dahilinde tasfiyesi incelenmiştir.
Harun Yılmaz, Türk İdare Hukukunda İdari İstikrar İlkesi
Çalışmanın birinci bölümünde idari istikrar ilkesi ve idare hukukuna hâkim olan temel ilkelerle ilişkisi, ikinci bölümünde ilkenin idari işlem teorisine etkileri, üçüncü bölümünde ise ilkenin idarenin faaliyetlerinin hukuki rejimine etkisi bakımından işlevi üzerinde durulmuştur.
Bahar Kızılsümer, Sigortacının Kanuni Halefiyetinin Şartları ve Sınırları
Kitapta, sigortacının kanuni halefiyet yoluyla zarar sorumlusuna karşı elde ettiği rücû hakkının hukuki niteliği ve kapsamı işlenmiş; sigortacının kanuni halefiyete dayalı rücû hakkını hangi kişilere karşı yöneltebileceği, sigortacının rücû hakkına ilişkin kişi bakımından herhangi bir sınırlama olup olmadığı ve sigortacının sigorta sözleşmesinin bir tarafı olan sigorta ettirene ya da sigortalı ile belirli derecede yakınlığı olan kişilere karşı rücû imkânı olup olmadığına ilişkin sorulara, gerek yabancı hukuk gerek Türk hukuku kaynakları ışığında açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Yunus Emre Akbaba, Reopening the Pandora’s Box The Scope of Inquiry of Investment Tribunals on Admissibility Objections
Çalışmada, yatırım anlaşması tahkimi alanına ilişkin olarak öncelikle esasa ilişkin kabul edilebilirlik itirazları ve yargı yetkisine yönelik itirazlardan oluşan ön itiraz grubuna odaklanılmış; yargı aşamasında yatırım mahkemeleri önüne getirilen olgular ve hukuki iddialar hakkında hüküm verilmesine ilişkin prima facie testinin mevcut biçiminin zayıf noktalarına yer verilmiştir.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 31 |
| Yargıtay (Hukuk) | 100 |
| Yargıtay (Ceza) | 212 |
| Danıştay | 4 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 9 |
| TOPLAM | 356 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Danıştay İDDK., E. 2021/113 K. 2021/111 T. 15.12.2021
Dava konusu uyuşmazlık, 2016/7 Sağlık Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığına Bağlı Kuruluşların Sözleşmeli Personel Yerleştirme Tercih Kılavuzu’na göre Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesi kapsamında “sözleşmeli personel” olarak yerleştirmeleri yapılan davacılar tarafından, Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 45/A maddesinin yürürlükte olduğu dönemde “sözleşmeli personel” olarak atamaları yapıldığından ve sözleşmeli statüde üç yılını doldurduklarından bahisle kadroya geçirilme istemiyle yaptıkları başvuruların reddine dair işlemlerin iptali istemiyle açılan davalarda Bölge İdare Mahkemeleri tarafından farklı kararlar verilmesine ilişkindir.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından yapılan değerlendirmeler çerçevesinde, anılan kanunun 4/B maddesi kapsamında atanan ve anılan KHK’nın 45/A maddesi kapsamında bulunmayan sözleşmeli sağlık personelinin, anılan KHK’nın 45/A maddesi kapsamında atananlara tanınan haklardan yararlandırılmamasında eşitlik ilkesi ile haklı beklenti ilkesine aykırılık görülmemiş, anılan kanunun 4/B maddesi uyarınca sözleşmeli sağlık personeli olarak atanan davacıların, anılan KHK’nın 45/A maddesindeki koşulları sağlasa bile kadroya atanma taleplerinin, tâbi oldukları mevzuat uyarınca karşılanması mümkün olmadığından, başvurularının reddi yönündeki işlemlere karşı açılan davaların reddi gerektiği sonucuna varılmış ve dolayısıyla Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, davanın reddi doğrultusunda giderilmesine oyçokluğu ile karar verilmiştir.
Mevzuat
Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurulabilecek. Ancak failin duruşmadaki mahkemeyi etkilemeye yönelik şekli tutum ve davranışları, takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınmayacak. Takdiri indirim nedenleri kararda gerekçeleriyle gösterilecek.
Kasten öldürme suçunun kadına karşı işlenmesi, suçun nitelikli hali olarak yeniden düzenlendi. Kadına karşı işlenmesi halinde cezanın alt sınırı, kasten yaralama suçunda altı aydan az, işkence suçunda beş yıldan az, eziyet suçunda iki yıl altı aydan az, tehdit suçunda dokuz aydan az olamayacak.
Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunun konusunun sağlık hizmeti olması halinde, verilecek ceza altıda biri oranına kadar artırılacak.
Israrlı bir şekilde fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olma fiili, “ısrarlı takip” adıyla yeni bir suç tipi olarak düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Mevcut nedenlere ek olarak; kasten yaralama suçunun beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı veya silahla veya canavarca hisle veya kadına karşı veya sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilecek.
Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme, soruşturma ve kovuşturma evresinde mağdur ile şikâyetçinin hakları arasında yer alacak. Mağdur veya suçtan zarar gören davaya katıldığında, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı veya ısrarlı takip suçları ile kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında ve alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteyebilecek.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ve ısrarlı takip suçunda uzlaştırma yoluna gidilemeyecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçunun, Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında tutuklama nedeni varsayılmasına ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı.
Yükseköğretim Kanunu’nda yer alan soruşturma usulüne tabi olanlar hariç olmak üzere, kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşları ve vakıf üniversitelerinde görev yapan hekim ve diş hekimleri ile diğer sağlık meslek mensuplarının sağlık mesleğinin icrası kapsamında yaptıkları muayene, teşhis ve tedaviye ilişkin tıbbi işlem ve uygulamalar nedeniyle yapılan soruşturmalar hakkında Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak. Soruşturma izni, Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulan Mesleki Sorumluluk Kurulu tarafından verilecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2019/96, K. 2022/17 T. 24.02.2022 kararı uyarınca, Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndaki hizmet birimlerinden biri olan Teftiş Başkanlığı’nın çalışma usul ve esasları, hazine ve maliye başmüfettişleri, müfettişleri ve müfettiş yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ile diğer hususların Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirleneceğine ilişkin hükümde yer alan “...hazine ve maliye başmüfettişleri, müfettişleri ve müfettiş yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ile...” ibaresi iptal edildi. Aynı karar uyarınca, Bakanlığın bir diğer hizmet birimi olan Malî Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’nın kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi isteme yetkisi de iptal edildi. Değişiklikler, 26.02.2023 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Bir borçludan olan 2500 TL ve altındaki toplam alacak tutarının donuk alacak olarak sınıflandırılması bankanın ihtiyarında olacak. Ancak bu tutarın borçlu müşterinin söz konusu banka ve bankanın konsolide edilen finansal kuruluş niteliğindeki bağlı ortaklıkları nezdindeki, ortaklık payları hariç, bilanço içi borçları toplamının %1’ini geçmemesi şart olacak. Tüketici kredileri bakımından yukarıdaki eşik tutar 500 TL olarak uygulanacak ve bu eşik tutar ile oransal sınır, ilgili kredi bazında dikkate alınacak. Söz konusu tutarlar her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan yıllık üretici fiyat endeksindeki artış oranı kadar ocak ayında artırılacak ve bulunan tutarlar kendisinden küçük en yakın yüzlük tamsayıya yuvarlanmak suretiyle uygulanacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Bir borçludan olan 500 TL ve altındaki toplam alacak tutarı için özel karşılık ayrılması ve bunların “Tasfiye Olunacak Alacaklar” veya “Zarar Niteliğindeki Alacaklar” hesaplarında izlenmesi şirketlerin ihtiyarında olacak. Ancak bu tutarın borçlu müşterinin söz konusu şirket ve şirketin konsolide edilen finansal kuruluş niteliğindeki bağlı ortaklıkları nezdindeki, ortaklık payları hariç, bilanço içi borçları toplamının %1’ini geçmemesi şart olacak. Söz konusu tutar her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan yıllık üretici fiyat endeksindeki artış oranı kadar ocak ayında artırılacak ve bulunan tutar kendisinden küçük en yakın yüzlük tamsayıya yuvarlanmak suretiyle uygulanacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Bankaların Bağımsız Denetimi Hakkında Yönetmelik
Listeden süresiz olarak çıkarılan bağımsız denetim şirketlerinin tekrar listeye alınması için, bankalar hariç olmak üzere, Yönetmeliğin ilgili kısmında belirtilen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu düzenleme ve denetimine tabi şirketlerin, kesintisiz olarak başvuru tarihinden önceki üç hesap dönemi bağımsız denetim faaliyetinde bulunması şart olacak.
Mesleki sorumluluk sigortası poliçesinin bir örneği, yaptırıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde cari yıl bütçelenen ciro tutarına ilişkin yönetim organı kararı, geçmiş yıl cirosuna dair beyan ve mali tablolar ile birlikte bağımsız denetim kuruluşu tarafından BDDK’ya gönderilecek. İlgili hesap döneminde bankalarda bağımsız denetim faaliyeti yürütülmemesi durumunda mesleki sorumluluk sigortasının gönderilme zorunluluğu bulunmayacak.
Özel hesap dönemi kullanan bağımsız denetim kuruluşları, denetimlere ilişkin bilgi, bulgu ve faaliyet raporunu hesap dönemlerinin kapanışını müteakip 4. ayın sonuna kadar elektronik ortamda BDDK’ya gönderecek. Bağımsız denetim kuruluşlarınca, ilgili hesap döneminde bankalarda bağımsız denetim faaliyetinde bulunulmasa dahi asgari unsurları içerecek şekilde yıllık faaliyet raporunun gönderilmesi zorunlu olacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik
Toplantı yeri ve gösteri yürüyüşü güzergahının belirlenmesine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Karayolları Trafik Yönetmeliği
Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Milli İstihbarat Teşkilatı adına karayolu uygunluk belgesi düzenlenerek tescili yapılan araçların satış, devir veya hibe edilmesi halinde, imal edildikleri tarihte ilgili mevzuattaki teknik şartlara ilişkin muafiyetlerin kapsamı, ilgili kuruluşlar tarafından tescil ve muayeneye yetkili kuruluşlara bildirilmesi halinde, bu araçların teknik denetim ve muayenelerinde mevcut muafiyetlerine ilişkin uygunluk aranmayacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İstisnai kıymetle beyan, eşya çıkış işlemleri, eşyanın teslimi, ihracat rejiminde basitleştirilmiş usuller için aranan koşullar, ihracat rejiminde eksik ve tamamlayıcı beyanlar, gümrük laboratuvarlarında yapılan tahlillerin ücretlendirilmesi, antrepoya konulabilecek eşya ve antrepo iznine ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde değişikliğe gidildi. Bazı değişiklikler, 25.06.2022 ve 01.01.2023 tarihlerinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği
Elektronik ürün senedinin düzenlenmesi ve iptali, elektronik kayıt kuruluşunun görev ve yetkileri ile sır saklama yükümlülüğüne ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerin Nakilleri Hakkında Yönetmelik
Nakil beyannamesi, kanatlı hayvanların nakilleri, diğer hayvan nakilleri, belgesiz nakillerde yapılacak işlemler, kesimhane veya hayvan satış yerine getirilen tanımlanmamış hayvanlarla ilgili işlemler, nakil sırasında yakalanan tanımlanmamış hayvanlar ile ilgili işlemlere ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kombine Taşımacılık Yönetmeliği
Kombine yük taşımacılığı ve yeşil lojistik faaliyetlere ilişkin ilke, esas ve koşulların belirlenerek bütünleşik, dengeli ve çevreyle dost bir taşımacılık düzeninin oluşturulması, yaygınlaştırılmasının desteklenmesi ve teşvik edilmesine yönelik yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi.
Milli Uzay Programı Strateji Belgesi ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Türkiye’nin uzay politikaları alanındaki vizyon, strateji, hedef ve projelerinin, koordineli ve entegre olarak yürütülmesi amacıyla Türkiye Uzay Ajansı Başkanlığı tarafından uzay çalışmalarına bir yol haritası teşkil edecek ve mevcut çalışmaları ileriye taşıyacak olan 2022-2030 yıllarını kapsayan Milli Uzay Programı Strateji Belgesi ilan edildi.
Türkiye Çevre Haftası ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Genelge uyarınca, her yıl 5 Haziran tarihinin bulunduğu hafta, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından duyurulacak bir tema ile Türkiye Çevre Haftası olarak kutlanacak.
Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 320)
Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da yapılan değişiklikler ve Gelir Vergisi Kanunu ile ilgili diğer bazı hususların açıklanmasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen tebliğ yürürlüğe girdi. Buna göre, basit usulde tespit olunan kazançlarda gelir vergisi istisnası ve basit usule tabi olmaya ilişkin diğer hususlara ilişkin hükümler düzenlendi.
Tebliğ kapsamı, sorgulama ücreti, prim ve azami teminat tutarı, risk değerlendirme, kredi limitleri, komisyon ve diğer giderlere ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Ulusal Meslek Standartlarına Dair Tebliğ (No: 2022/10)
Blok zinciri programcısı, dijital dönüşüm personeli, yapay zekâ programcısı, etik hacker gibi mesleklere ilişkin ulusal standartları belirleyen tebliğ yürürlüğe girdi.