Lexpera’da Geçen Hafta (27 Temmuz-2 Ağustos 2024)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 140. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
Kübra Doğan Yenisey, Seda Ergüneş Emrağ (Ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar V: Pandeminin İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri
Pandeminin uzamasıyla gelir güvencesi endişelerine iş güvencesi endişelerinin de eklendiği, pek çok ülkede işverenlerin iş sözleşmelerini sona erdirmelerine getirilen kısıtlamalar karşılığında iş sözleşmesinin askıya alınmasının kolaylaştırıldığı, işçinin ücret kaybının sosyal güvenlik sistemi tarafından karşılanması yolunda bir yöntem benimsendiğine değinilen kitapta, pandemi dönemi iş ve sosyal güvenlik hukukunun başarılı olduğu ve yetersiz kaldığı alanları tespit etme amacına yönelik makalelere yer verilmiştir.
Zeynep Öğretmen Kotil, Kişisel Verilerin Korunması Çerçevesinde Yapay Zekâ
Eserde, yapay zekâ sistemlerinin tanımına, gelişim evrelerinden başlayarak bu sistemlerin geliştirilmesi için kullanılan güncel yöntemlere ve sistemlerin kullanım alanlarına değinilerek ortaya çıkabilecek risklerle mücadelede kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevcut düzenlemelerin ihtiyacı ne denli karşıladığı, farklı coğrafyalardaki yaklaşımlar, alternatif yöntemler ve çeşitli çözüm önerileri ele alınmıştır.
Coşkun Can Aktan, Ahmet Ekinci (Ed.), Anayasacılık
Çalışma, anayasacılık felsefesinin temel unsurları, anayasacılık felsefesinin evrimi, Aristoteles felsefesinde anayasacılık ve kutuplaşmış toplumlarda anayasa yapımı gibi farklı başlıklardaki makalelerden oluşmaktadır.
İhsan Baştürk, Ceza Muhakemesi Hukukunda Kanun Yararına Bozma
Eserde, denetim muhakemesi türü olarak kanun yararına bozma, özellikleri ve sonuçları incelenerek, Yargıtay’ın geliştirdiği içtihadî hukuk ile hem kurumun normatif yapısındaki değişikliklere hem de içtihatların amaca ve kurumsal temellere elverişliliği ve ceza muhakemesi hukukunun temel ilkelerine uygunluğu irdelenmiştir.
Çalışmanın birinci bölümde Avrupa Birliği’nde yenilenebilir enerji yatırımlarının teşvikine dair düzenlemelerin Avrupa Birliği yerel hukukuna uygunluğu değerlendirilerek bu çerçevede Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’daki hükümlere, özellikle serbest dolaşım ilkelerinden malların serbest dolaşımı ilkesi ile devlet yardımı kurallarına değinilmiş; ikinci bölümde ise, Avrupa Birliği’nde yenilenebilir enerji yatırımlarının teşvikine dair düzenlemelerin Avrupa Birliği hukuku çerçevesinde uluslararası hukuka uygunluğu ile bu düzenlemelerin Enerji Şartı Anlaşması ve Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmaları’nda mevcut hükümlere uygunluğu ele alınmıştır.
Demet Akdeniz, Türk Vergi Hukukunda Mahremiyet Hakkı
Vergilendirme alanındaki mahremiyete “hak” olarak değinmenin, mükellefin mahremiyet algısını değiştirmek bakımından önemli olduğunun ve hak temelli bir yaklaşımın, mükelleflerin idareyi ve ilgili görevlileri sorgulama ve haklarını arama konusuna katkı sağlayacağının vurgulandığı kitapta, vergilendirme alanındaki mahremiyet hakkının kapsam ve sınırları ile bu konudaki hukuki düzenlemeler değerlendirilmiş ve tespit edilen eksik ve sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.
Utku Saruhan, Vadeli İşlem Sözleşmelerinde İfa İhlalleri
Çalışmada, finans literatüründe “futures” olarak bilinen ve Türk Hukukunda yeteri kadar incelenmemiş bir konu olan vadeli işlem sözleşmelerinin hukuki temelleri ve bu sözleşmelerin ifa edilmemesinin sonuçları üzerinde durulmuştur.
Mehmet Karaarslan, Acele Kamulaştırma Usulü
Eserde, kamulaştırmanın kavramsal ve tarihsel boyutu, acele kamulaştırmanın amacı ve benzer kurumlarla karşılaştırılması, acele kamulaştırma kararının hukuki niteliği, acele kamulaştırma türleri, acele kamulaştırmanın adli ve idari yargı aşamaları ile acele kamulaştırmadan vazgeçme ve geri alma hakkı konuları incelenmiştir.
A. Selim Akal, Türk Hukukunda Marka Hakkının Hükümsüzlüğünün Lisans Sözleşmesine Etkisi
Lisans sözleşmelerine dair başkaca hukuki sorunlar yönünden de kıyasen esas alınabilecek olan kitapta, marka lisans sözleşmeleri özelinde markanın hükümsüz kılınması halinin ilgili markaya ilişkin akdedilen lisans sözleşmesi üzerinde doğurabileceği etkiler açıklanmıştır.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 1 |
| Yargıtay (Hukuk) | 5717 |
| Yargıtay (Ceza) | 1731 |
| Danıştay | 2329 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 1546 |
| Bölge İdare Mahkemesi | 62 |
| TOPLAM | 11386 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Yargıtay HGK., E. 2023/446 K. 2024/315 T. 06.06.2024
Davacı vekili; müvekkili şirketin ürettiği elektriği serbest tüketicilere satma hakkına sahip olduğunu, davalı şirketin müvekkili şirket müşterilerinin sayaçlarını okumak suretiyle müvekkilinin sattığı elektrik miktarını belirlediğini, davalı şirketin yaptığı bu hizmetin perakende satış hizmeti olarak adlandırıldığını ve bu hizmet karşılığında davalı tarafça fatura düzenlenerek bedellerin tahsil edildiğini, bu uygulamanın Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) kararına dayandığını, karara göre nispi tarife uygulanarak ücretlerin belirlendiğini, EPDK’nın bu kararının Danıştay tarafından iptal edildiğini, iptal kararından önce belirlenen nispi tarife uyarınca davalı şirketin müvekkili şirketten fazladan perakende satış hizmet bedeli tahsil ettiğini ileri sürerek belirli bir meblağ ile gecikme zammının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili; anlaşmazlıkların çözümü için öncelikle EPDK’ya başvurulması gerektiğini, davacıdan tahsil edilen perakende satış hizmeti bedelinin sadece sayaç okuma işlemi olmadığını, bu nedenle tüm perakende satış hizmet bedelini geri isteme hakkının bulunmadığını, davacının dayandığı Danıştay kararının davacı gibi tüzel kişiler lehine değil, serbest konumdaki tüketiciler lehine alınmış bir karar olduğunu, davacının ise üretici olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
İlk derece mahkemesi; hizmet karşılığı belirlenen maktu bedelin mahsubundan sonra davalının davacıdan fazla tahsilatta bulunduğu, davalının davadan önce temerrüde düşürülmediği, bu nedenle faiz başlangıcının da dava tarihi olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, ilgili meblağın davalıdan tahsiline, faiz başlangıcına yönelik fazlaya ilişkin istemin reddine karar vermiştir.
İlgili Yargıtay Dairesi; elektrik dağıtım şirketleri tarafından, tüketilen kwh bazında nispi olarak tahsil edilen perakende satış hizmet bedelinin yasal dayanağının ortadan kalkması nedeniyle davalının nispi ücret ile maktu ücret farkı kadar zenginleşmesine rağmen zenginleşmenin davacı aleyhine değil, doğrudan tüketici aleyhine olduğu, davacı aleyhine tüketiciler tarafından bu bedelin tahsili için dava açılması ve davacı tarafından ödenmesi halinde davacının bu bedeli talep edebileceği, ayrıca davacının bu bedeli tüketiciye ödediğine ilişkin bir iddia da ileri sürülmediği gerekçesiyle kararı bozmuştur.
İlk derece mahkemesi; EPDK’nın iptal edilen kararı gereğince yapılan fazla ödemenin tahsilinin talep edildiği, davacı tarafından fazladan ödeme yapıldığı, tüketiciler tarafından açılacak davaların muhatabının davacı olduğu, davalının fazladan yaptığı tahsilat nedeniyle tüketicilere ödediği bedel varsa bu bedelin rücuen davacıdan tahsil edilebileceği gerekçesiyle direnme kararı vermiştir.
Önüne gelen uyuşmazlıkta Yargıtay Hukuk Genel Kurulu; taraflar arasında imzalanan sözleşmede, davalı tarafça fazladan tahsil edilen tutarın bir sonraki ödeme dönemine ait bedelden mahsup edileceği kararlaştırıldığından, davacının, EPDK’nın kararı uyarınca Danıştay’ın iptal kararından önceki dönemde fazladan ödediği bedeli davalıdan talep etmekte haklı olduğu gerekçesiyle direnme kararını oyçokluğu ile onamıştır.
Mevzuat
İstinaf, temyiz ve parasal sınırların artırılmasına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Geçiş hükümleri ihdas edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Özel ödeme zamanları, teminat uygulaması, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yetkileri, borsa rayici, vergi ziyaı cezası, usulsüzlük dereceleri ve cezaları, fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması, damga vergisinde usulsüzlük, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme, uzlaşmanın konusu, kapsamı, komisyonlar ve şekli, uzlaşma ve vergi mahkemesinde dava açma, uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezaların ödenmesi, uzlaşma ve cezalarda indirme, tarhiyat öncesi uzlaşma, fazla çalışma ücreti ve kıymetli madenlere ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde ve 1 sayılı usulsüzlük cezalarına ait cetvelde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Vergi tevkifatına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Hizmet erbabına pay senedi verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerde ücret istisnası ile ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasılat tespiti ve gelir vergisi matrahının belirlenmesine ilişkin hükümler düzenlendi. Bazı değişiklikler, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kıymetli maden ve petrol aramaları ile ulusal güvenlik harcamaları ve yatırımlarda istisna, ithalat istisnası, sosyal ve askeri amaçlı istisnalarla diğer istisnalar, indirilemeyecek katma değer vergisi ve verginin gider kaydedilememesine ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde değişikliğe gidildi. 06.02.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerle ilgili geçiş hükümleri düzenlendi. Bazı değişiklikler, 01.09.2024, 01.11.2024 ve 01.01.2030 tarihlerinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İstisnalar, diğer indirimler, vergi kesintisi, dar mükellefiyette vergi kesintisi, kurumlar vergisi ve geçici vergi oranı ile indirimli kurumlar vergisine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Yurt içi asgari kurumlar vergisi ile yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine ilişkin hükümler düzenlendi. Bazı değişiklikler, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İstisnalar, oran ve tutara ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Bazı değişiklikler, 01.11.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
Amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ile işlem yapanların sorumluluklarına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
Prim oranları ve devlet katkısına ilişkin hükümler ile bazı ek ve geçici madde hükümlerinde değişikliğe gidildi. Bazı değişiklikler, 01.09.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kanunun amacı, kanunda yer alan tanımlar, temel ilkeler, hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması, hayvanların ötanazisi, yasaklar, il hayvanları koruma kurulunun görevleri, denetim, yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları, malî destek, koruma altına alma, idarî para cezaları, adlî cezalar, yerel yönetimlerin sorumluluğu ve bakımevlerinin kurulmasına ilişkin hükümlerde kapsamlı değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına 500 TL harç alınacak. Bu harç, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacak. Cumhurbaşkanı, bu harcı veya bu harcın yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle belirlenmiş olan tutarını üç katına kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkili olacak. Değişiklikler, 12.08.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2020/88, K. 2023/224 sayılı ve 27.12.2023 tarihli kararı uyarınca, Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanlığı’nın görevleri, Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü ile personel istihdamı, çalıştırılması ve görevlendirilmesine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Bazı değişiklikler, 02.05.2025 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kooperatif Bilgi Sistemi Yönetmeliği
Yönetmelikte geçen tanımlar, genel müdürlüğün görev ve yetkileri, il müdürlüğünün görev ve yetkileri, sistem yöneticisinin görev ve yetkileri, KOOPBİS yetkilisi, KOOPBİS yetkilisinin görev ve sorumlulukları, ortakların KOOPBİS’e erişimi, genel kurul toplantısına katılmaya hak kazanmış olan ortakları gösteren liste ve idarî para cezasını gerektiren hallere ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelik
Yönetmelikte geçen tanımlar, dış denetime tabi kooperatifler, dış denetim yaptırmamanın sonuçları, dış denetçinin nitelikleri, dış denetime yetkili birlikler/merkez birlikleri, ilgili Bakanlığa sunulacak belgeler, faaliyet sınırlamaları ve reklam yasağı, dış denetim raporunun hazırlanması ve genel kurula sunulması ile dış denetimle görevli personel istihdamına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Geçiş ücreti muafiyeti ve ücret ödemeden yapılan geçiş işlemlerine ilişkin hükümler ile yönetmelik eklerinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Nükleer Tesislerde Bağımsız Gözetim Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik
Nükleer tesislere ilişkin bağımsız gözetim faaliyetlerinin yürütülmesini sağlamak üzere, bir nükleer tesis kurmak, işletmek veya işletmeden çıkarmak amacıyla kurulmuş kuruluşların ve bağımsız gözetim hizmeti verecek şirketlerin görev ve sorumlulukları ile bu şirketlerin yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi. Nükleer Santrallerin Yapı Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
Nükleer Tesislerde Tedarik Zincirine İlişkin Yönetmelik
Nükleer tesislerin tedarik zincirine ilişkin; bir nükleer tesis kurmak, işletmek veya işletmeden çıkarmak amacıyla kurulmuş kuruluşların görev ve sorumluluklarının, bildirime ve yetkilendirmeye tabi tedarikçilerin niteliklerinin ve bildirim ile yetkilendirilmeye ilişkin usul ve esasların belirlendiği yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi. Nükleer Tesisler İçin Ekipman Tedarik Sürecine ve İmalatçıların Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
Milli Savunma Üniversitesi Harp Enstitüleri Yönetmeliği
Komuta ve kurmay eğitimi ile karargâh subaylığı eğitimine girmek için müracaatta bulunan subayların nitelik değerlendirmesine ilişkin hükümler ve ortak hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) (Seri No: 148)
A.TR dolaşım belgelerinin satışı ve takibine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) (Seri No: 149)
Menşe ispat belgelerinin satışı ve takibine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sürekli Görevle Yurt Dışında Bulunan Memurlara Ödenecek Aylıklara İlişkin Karar
Yurtdışı aylıklarına esas ülke grupları yeniden düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi (2024-2028) ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Ekonomik gelişim ve kalkınmada önemli yer tutan uluslararası doğrudan yatırımlarla ilgili olarak, On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) başta olmak üzere tüm ulusal politika belgeleriyle uyumlu bir şekilde ve yatırımcılara sunulan fırsatlar analiz edilerek Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’nin koordinasyonunda ilgili tüm kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşlarının iş birliği ile Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi (2024-2028) hazırlandı.
Türkiye Denetim Standartları (TDS) yeniden tanımlandı. Ölçütler, denetim kapsamından çıkma ve geçici madde hükümlerinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Merkezi Kaydi Sistem İş ve Bilişim Uygulama İlke ve Kuralları Yönergesi
Pay senedi repo pazarı işlemleri ve pay senedi repo pazarı alım satım işlemleri takası amaçlı virmanlara ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Beşeri Tıbbi Ürünler Öncelik Değerlendirme Kurulu Çalışma Usûl ve Esaslarına İlişkin Kılavuz
Kapsam ve başvuruların değerlendirilmesine ilişkin hükümler ile önceliklendirme başvuru talep formunda değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.