Lexpera’da Geçen Hafta (30 Ağustos-5 Eylül 2025)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 196. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
BATİDER, Cilt 9, Sayı 2, 1977
Dergide, Enternasyonal Deniz Hususi Hukukunda Yeni Bazı Gelişmeler, Menkul Rehninde Teslim Koşulu ve Ayrıcalıkları, Sigorta Tazminatında Kanuni Halefiyetin Şumulü, Kambiyo Senetlerinde Haksız İktisap Davası, Milletlerarası Hava Taşımalarına İlişkin Kurallar ve Uygulanma Şartları ile Sermaye Piyasasının Bankacılık Sistemine Etkileri başlıklı makaleler yer almaktadır.
Herdem Belen, Aslı Makaracı Başak, Gözde Zeytin Çağrı, Dilşah Buşra Kartal (Ed.), Çocuk Hukuku I ve II Sempozyum Tam Metin Kitabı
Kitapta yer verilen makalelerden bazıları, Aile İçi Şiddetin Çocuk Resimlerine Yansıması, Çalışan Çocukların Sigortalılığı, Çocukların Nesillerarası İklim Adaleti Talebinin Kökeni, Pratiği ve Geleceği, Türk Hukukunda Koruyucu Aile Hizmeti, Çocuk Mallarının Yönetimi, Kullanılması, Harcanması ve Korunması başlıklarını taşımaktadır.
Büyük bir bölümü 2021-2022 eğitim-öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Doktora Programında yer alan “Ceza Hukukuna İlişkin AİHM ve Bireysel Başvuru Kararları” dersinde hazırlanan ödevlerden oluşan çalışmada, AİHM’nin pek çok hakka ilişkin kararının Türk hukuku ve Anayasa Mahkemesi içtihadı bağlamında nasıl değerlendirildiği ortaya konulmuş; her karar incelemesinin sonunda karardaki hukuki sorunla ilgili görüşlere de yer verilmiştir.
Ekin Deniz Uzun, Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sınır Adaleti
Eserde, hukuka aykırı uygulamaların sınır adaleti kavramı ekseninde ortaya çıkardığı sonuçlar tartışılmış; uluslararası yargılama hukuku boyutunda mülteci ve sınır adaletine ilişkin davalar çerçevesinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarının yanı sıra Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uluslararası Adalet Divanı’nda devam etmekte olan soruşturma ve davalar irdelenmiştir.
Olgu Özdemir, Rekabet Kurumunun Yerinde İnceleme Yetkisi
Kitapta, Rekabet Kurumu’nun yerinde inceleme yetkisi ele alınmış; söz konusu yetki ve bu yetki sonucunda meydana gelen temel hak ve hürriyetlere müdahale arasında adil dengeyi gözeten bir hukuki rejimin tespit edilebilmesi bakımından gereken sınırlar ve güvenceler incelenmiştir.
Mine Kaçmaz Adak, Medeni Hukukta Yaratılan Hukuki Görünüşe Güvenin Olumlu Korunması
Çalışmada, hukuki görünüş kavramının ne anlama geldiği, hukuki görünüşe güvenin olumlu korunmasının şartları ve olumlu korumanın sonuçlarının bilhassa güvenin korunmasının sonuçlarının yüklendiği kişi açısından hangi şekillerde ortaya çıkabileceği üzerinde durulmuş; bu kapsamda temsil, alacağın devri, emin sıfatıyla zilyetten ayni hak kazanımı ve tapu siciline güvenin korunması gibi kurumlar hukuki görünüşe güvenin korunması perspektifinden değerlendirilmiştir.
Muhammed Ali Çoban, Hava Taşıyıcısının Yolcu Taşımasındaki Gecikmeden Doğan Sorumluluğu
Eserde, kalkış ve varış noktalarındaki gecikmelerden doğan zararların hangi kapsam ve ölçütler çerçevesinde tazmin edilebileceği ortaya konulmuş, ayrıca tazminat dışındaki diğer hakların nasıl tesis edilmesi gerektiğine ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.
Fatma Candan Kavşat Metiner, Türk Marka Hukukunda Birlikte Var Olma Sözleşmesi
Çalışmada, birlikte var olma sözleşmesinin hukuki niteliği tespit edilerek benzer sözleşmelerden farklı yanlarına değinilmiş, sözleşmenin kurulması ile tarafların hak ve borçları hakkında bilgi verilmiş ve sözleşmenin uyarlanması ile sona ermesi hususları ele alınmıştır.
Zülal Tunçel, Sinema Çalışanlarının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan Doğan Hakları
Kitabın birinci bölümünde eser, sinema eseri ve sinema eseri sahipleri ayrıntılı olarak tanımlanmış; ikinci bölümünde sinema eseri üzerindeki hakların işveren tarafından kullanılmasının koşulları aktarılmış; üçüncü ve son bölümünde ise sinema eseri üzerindeki haklar ve bu hakların kullanılması hususlarına yer verilmiştir.
Cenap Çakmak, Uluslararası Siyasetin Hukuku
Eserde, realist perspektif kapsamında güç ve uluslararası hukuka değinilmiş, uluslararası toplumda düzen ve değişimin bir örneği olarak İngiliz Okulu’na göre uluslararası hukuk mercek altına alınmış, norm ve kimlik kavramları çerçevesinde inşacılık-uluslararası hukuk etkisi hakkında bilgi verilmiş, uluslararası hukukun güvenlik arayışı ile ilişkisi ortaya konulmuş ve insani güvenlik-devlet güvenliği kavramları karşılaştırılmıştır.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 5 |
| Yargıtay (Hukuk) | 4 |
| Danıştay | 1 |
| Bölge İdare Mahkemesi | 1 |
| TOPLAM | 11 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Anayasa Mahkemesi’ne ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Anayasa Mahkemesi 2. B., B. 2021/31504 T. 17.12.2024
Başvurucu, anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçundan (...) Sulh Ceza Hâkimliği’nin kararı ile tutuklanmış ve hükümözlü olarak (...) T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda (Kurum) tutulmakta iken (...) İnfaz Hâkimliği’ne yazdığı dilekçeyle (...) Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi öğrencisi olduğunu belirterek eğitimine devam edebilmesi için internet imkânından faydalandırılması talebinde bulunmuştur.
İnfaz Hâkimliği, talebin öncelikle Kurum tarafından değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle başvurunun reddine, gereğinin takdir ve ifası için kararın Kurum’a gönderilmesine karar vermiş; Kurum tarafından başvurucunun talebi reddedilmiştir.
Başvurucu, söz konusu karara karşı İnfaz Hâkimliği’ne şikâyet başvurusunda bulunmuş; İnfaz Hâkimliği, başvurucunun yaptığı şikâyete ilişkin kararın sonucunun başvurucuya tebliğ edilmesi hususunu esas alarak başvurucunun internetten faydalanma talebinin reddedildiğini ifade etmiş; başvurucunun talebine yönelik Kurum’un karar vermesinden sonra değerlendirme yapılacağına ilişkin kararın başvurucuya tebliğ edilmesine karar vermiştir.
Başvurucunun bir diğer şikâyet başvurusu üzerine İnfaz Hâkimliği, başvurucunun 15 günlük yasal süre içinde şikâyet başvurusunda bulunmadığını belirterek talebin reddine karar vermiştir.
Bunun üzerine başvurucunun söz konusu karara karşı itirazı, (...) 1. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kesin olarak reddedilmiş; başvurucu, nihai hükmü öğrendikten sonra bireysel başvuruda bulunmuştur.
Anayasa Mahkemesi, yaptığı hukuki değerlendirme sonucunda, şikâyetin süresinde yapılmadığı gerekçesiyle talebin reddedilmesi nedeniyle başvurucunun mahkemeye erişim hakkına yönelik bir müdahalede bulunulduğunun açık olduğu, başvurucunun süresinde yaptığı şikâyete rağmen İnfaz Hâkimliği’nin öngörülemez bir yorumla şikâyetin süresinde yapılmadığı gerekçesiyle talebi süre yönünden reddetmesinin İnfaz Hakimliği Kanunu’nun uygulanmasında bir hataya neden olduğu, dolayısıyla Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine hükmetmiştir.
Mevzuat
Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği
Kurum açma, Bakanlıkça ve valilikçe yapılacak işlemler, yıllık çalışma takvimi ve çalışma saatleri, kurum binaları, devir ve kurucu temsilcisi değişikliği, yerleşim ve kontenjan değişikliği, kurumlarda görevlendirilecek personel, yöneticilerin görev, yetki ve sorumlulukları, öğretim programları, ders çizelgeleri ve başarının değerlendirilmesi, sınıf mevcutları ve grupların oluşturulması, öğrenci veya kursiyer kayıt ve nakil işlemleri, yatılılık hizmeti ve ücretlere ilişkin hükümler başta olmak üzere birçok hükümde ve yönetmelik eklerinde değişikliğe gidildi. Çeşitli hususlarda geçiş hükümleri düzenlendi. Bazı değişiklikler, 01.01.2026 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliği
Yönetmelikte yer alan tanımlar, çiftçilerin Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kaydolması, kontrollerin yapılması, ÇKS’nin güncellenmesi, çiftçilerden istenecek bilgi ve belgeler, dosya kabul görevlisinin görevleri, kayıtlara dahil edilmeyecek kişi ve arazilere ilişkin hükümler ile yönetmeliğin 5 numaralı ekinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yazma ve Nadir Basma Eserlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik
Gerçek veya tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarında bulunan yazma ve nadir basma eserlerin tespit, tescil ve yazma eser kütüphanelerine alınması hakkında usul ve esasların belirlendiği yeni bir yönetmelik düzenlendi.
Genel kurallar, Kocaeli Bölge Liman Başkanlığı’na ilişkin özel hükümler ve yönetmelik eklerinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İnsan kaynaklı doku ve hücreler ile bunlardan elde edilecek insan sağlığına yönelik ürünlerin; teşhis, tedavi ve bilimsel olarak kullanımı amacıyla insan sağlığı ve onurunun korunmasını sağlayarak tahsisi, erişimi ile kalite ve güvenlik standartlarını belirlemek ve sadece insandan elde edilen biyolojik örneklerin ve bunlara ait olan verilerin arşivlendiği biyobankalara ilişkin genel esasların düzenlendiği yönetmelik, 01.01.2026 tarihinde yürürlüğe girecek. Aynı tarihte, Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği ve İnsan Doku ve Hücreleri ile Bunlarla İlgili Merkezlerin Kalite ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik yürürlükten kalkacak.
Tebliğ, 01.01.2026 tarihinde yürürlükten kalkacak.
Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 331)
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2. maddesinin 3. fıkrası ile Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun’un geçici 1. maddesinde yapılan değişikliklerin açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.
Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
İndirimli kurumlar vergisi ve kapsamı, indirimli vergi uygulamasına ilişkin Cumhurbaşkanına verilen yetki, diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlarda indirimli kurumlar vergisi uygulaması, diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın kapsamı ve indirimli vergi oranı uygulamasında öncelik sırasına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği
Milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçlarında kullanılmak üzere taşıt teslimine ilişkin istisna uygulaması, istisna uygulamalarında alt sınır, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ile Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı’nın arsa ve arazi teslimleri, belediye ve il özel idarelerinin taşınmaz satışları, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yönettiği ve temsil ettiği mazbut vakıfların mülkiyetinde bulunan taşınmazların satışlarına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği
Ulusal güvenlik kuruluşlarının alımlarında istisna uygulaması ve sorumluluk, hayatını kaybetmiş harp veya vazife malullerinin yakınlarının taşıt alımında istisna uygulaması ve sorumluluk ile arazi taşıtına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yasal düzenlemeler ve uygulama esaslarına ilişkin hükümler ile 1 numaralı tebliğ ekinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yasal düzenleme ve uygulama esaslarına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine İlişkin Karar
KOBİ tanımına dahil olan işletmelerin yararlanabilecekleri kefalet limitlerine ilişkin geçici madde hükümleri düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Hasar Dosyası Açılışında Maktu Tutar Kullanılmasına İlişkin Genelge (No: 2025/21)
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası kapsamındaki bedeni tazminat taleplerine ilişkin hasar dosyalarının açılışında sektörde uygulama birliğinin sağlanması amacıyla düzenlenen genelge, 01.10.2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Aynı tarihte, Hasar Dosyası Açılışında Maktu Tutar Kullanılmasına İlişkin Genelge (No: 2015/45) yürürlükten kalkacak.
