Lexpera’da Geçen Hafta (4-10 Kasım 2023)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 104. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
Erdem Büyüksağiş (Ed.), Hukuk Perspektifinden Yapay Zekâ
Eserde, yapay zekânın hukuki niteliği, yapay zekâ kullanımı sonucu oluşan zararlardan sorumluluk, spesifik sorunlar ekseninde yapay zekâ ile hukuki programlama ve yargıda algoritma kullanımı konuları üzerine farklı başlıklarda makalelere yer verilmiştir.
Şule Şahin Ceylan, Hak Kavramı: Toplumdan Bireye Doğru
Kitapta çözülmeye çalışılan mesele iki soruyla sınırlanmış olup ilk olarak “ius’un serüveni” üzerinden bir kavram olarak hakkın, bugün kullandığımıza yakın anlamı nasıl kazandığı tartışılmış; ikinci olarak ise “bireyin serüveni” üzerinden insanın toplumsallığı ile kavram olarak hakların inşası arasında ne tür bir ilişki olduğu irdelenmiştir.
Burcu Zengin Özküçükparlak, Alacaklı Temerrüdü ve Satım Sözleşmesi Açısından Sonuçları
Çalışmada alacaklı temerrüdü kurumu, ifa engelleri sistemi içindeki yeri göz önüne alınarak şartları, hükümleri ve özellikle satım sözleşmesi bakımından sonuçlarıyla, karşılaştırmalı hukuktan yararlanılarak ele alınmış; bu kapsamda alacaklı temerrüdüne verilen anlam, benzer hukuki kurumlarla ilişkileri, özellikle borçlu temerrüdünden farkları, alacaklının ifaya katılım hareketleri ve edimi kabulün hukuki nitelemesine bağlı olarak değişecek hukuki sonuçlarla incelenerek eleştiri ve çözüm önerileri sunulmuştur.
Yunus Emre Yılmazoğlu, İdari Yargıda Hak Eksenli Dönüşüm & Vergi Uyuşmazlığından Doğan İdari Davalarda Mülkiyet Hakkının Korunması
Kitabın birinci bölümünde vergi uyuşmazlığı doğuran işlemlerin hukuka uygunluğunun denetiminde hukuka uygunluk blokunun yeniden yorumlanması, ikinci bölümünde mülkiyet hakkının vergilendirme yoluyla sınırlandırılması, üçüncü ve son bölümünde ise mülkiyet hakkının vergilendirme yoluyla sınırlandırılmasında anayasa ve AİHS’de öngörülen güvenceler üzerinde durulmuştur.
İlyas Gölcüklü, Montreal Sözleşmesi Uyarınca Taşıyıcının Uluslararası Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu
Eserde, Montreal Sözleşmesi’nin kapsamına giren uluslararası yolcu taşımalarında ortaya çıkan çeşitli problemler Türk hukuku açısından değerlendirilmiş; yerleşik Türk hukuku prensipleri ve ilgili yabancı mahkeme kararları ışığında, tartışmalı pek çok konuda uygulanabilir hukuki çözümler elde edilmeye çalışılmıştır.
Geçen hafta Blog’a yüklenen makaleye aşağıda yer verilmiştir:
Deniz Baran, Silikon Vadisi Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi’nin Tahkimde Yapay Zekânın Kullanımına İlişkin Rehber Taslağı
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 19 |
| Yargıtay (Hukuk) | 4021 |
| Yargıtay (Ceza) | 3870 |
| Danıştay | 10 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 3092 |
| Bölge İdare Mahkemesi | 590 |
| TOPLAM | 11602 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Yargıtay HGK., E. 2022/1039 K. 2023/856 T. 27.09.2023
Borçlular vekili; alacaklı vekilinin borçlular aleyhine kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi başlattığını, daha sonra ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takibi başlatıldığını, İcra ve İflas Kanunu (Kanun) uyarınca alacaklının tercih hakkını kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibinden yana kullandıktan sonra ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takibi yapamayacağını belirterek ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takibinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Alacaklı vekili ise; borçlulardan olan alacakları nedeniyle öncelikli olarak kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi başlatıldığını, sonrasında kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibinin dosya numarasına da atıf yapılarak tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile takibe başlandığını, Kanun’un 45. ve 167. maddeleri uyarınca tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla her iki takibin de yapılabileceğini, dolayısıyla seçimlik haktan bahsedilemeyeceğini belirterek şikâyetin reddini savunmuştur.
İlk derece mahkemesi, Kanun’un 45. ve 167. maddeleri uyarınca borç ipotek ile temin edilmiş olsa bile elinde kambiyo senedi bulunan alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapabileceğine, somut olayda alacaklı tarafından borçlular aleyhine başlatılan ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takip talebinde ve icra emrinde “tahsilde tekerrür olmamak” kaydına yer verildiğinden şikâyetin kabulüne ve mükerrer olan ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takibinin iptaline karar vermiştir.
Karara karşı süresi içinde alacaklı vekilinin istinaf başvurusunda bulunması üzerine Bölge Adliye Mahkemesi, somut olayda aynı alacağa ilişkin olarak kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yanında açıkça bu takiple birlikte tekerrür olmamak kaydıyla ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takibe geçilmesinde usulsüzlük bulunmadığı gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle şikâyetin reddine karar vermiştir.
Borçlular vekilinin temyiz isteminde bulunması üzerine ilgili Yargıtay Dairesi; ilk derece mahkemesinin, şikâyetin kabulü ile asıl borçlu şirket ve zorunlu takip arkadaşı konumunda olan ipotek verenler hakkında başlatılan ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı icra takibinin iptaline karar vermesini yerinde bulmuş ve Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararını bozmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararında direnmesi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ise; Kanun’un 45. ve 167. maddesi hükümleri ile Yargıtay Kanunu’nun 45. maddesi gereğince bağlayıcı olan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun E. 2021/2, K. 2023/1 sayılı ve 20.01.2023 tarihli kararı gereğince alacaklı tarafından borçlular aleyhine tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla başlatılan ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı icra takibine ve kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibine konu borcun aynı borç ilişkisinden kaynaklanması karşısında mükerrer olan ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı icra takibinin iptali gerektiğini belirterek direnme kararının bozulmasına oybirliği ile hükmetmiştir.
Mevzuat
06.02.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, bu depremlerin ve akabinde meydana gelen depremlerin etkisiyle oluşan hasarlarla bağlantılı olması kaydıyla, hak sahipliğine ilişkin işlemler hariç olmak üzere, hasar tespit raporlarına dayalı olarak tesis edilen idari işlemlere karşı açılan iptal davalarında uygulanacak hükümlere ilişkin geçici madde düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun
Tanımlar, tespit, taşınmaz devri ve tescil, tasarrufların kısıtlanması, tahliye ve yıktırma, uygulama işlemleri, uygulamaların resen yapılması, dönüşüm gelirleri, devir ve tahsislerin iptaline ilişkin hükümlerde kapsamlı değişikliğe gidildi. Ayrıca ek madde hükümleri ihdas edildi. Lisanslandırılacak kuruluşlara ilişkin hükümler, 09.11.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
Kanunda yer alan dış borcun tahsisi, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’nı kapsayacak şekilde yeniden tanımlandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı mülga Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün uygulayıcısı olduğu Dünya Bankası finansmanlı İklime ve Afetlere Dayanıklı Şehirler Projesi’nin finansmanı amacıyla imzalanan kredi anlaşması ile daha önceden temin edilen dış kredi, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’na tahsisli olarak kullandırılmış sayılacak ve tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, özel bütçeli idareler arasına eklendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
06.02.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde 01.01.2028 tarihine kadar, bu depremler ve akabinde meydana gelen depremlerle bağlantılı iş, dava, soruşturma ve kovuşturmalarda bilirkişi görevlendirilmesine ilişkin geçici madde düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2022/97, K. 2023/13 sayılı ve 25.01.2023 tarihli kararı uyarınca, icap nöbeti tutan ve bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personel bakımından ücretlendirilebilecek toplam icap nöbeti süresinin aylık 120 saati geçemeyeceğine ilişkin hüküm iptal edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği
Ön bilgilendirme, satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcı ve tüketicinin yükümlülükleri ile cayma hakkının istisnalarına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Değişiklikler, 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek. Yönetmeliğin bazı hükümleri 01.01.2025 tarihine kadar uygulanmayacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yönetmelikte geçen tanımlar, yükümlülük, sistemin kuruluşu ve işleyişi ile kullanıcılara yapılacak bildirimlere ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Değişiklikler, 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği
Gıdalarda bulunabilen belirli bulaşanların maksimum limitlerini ve bulaşanlar açısından riskin kaynağının belirlenmesi, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması için gıda işletmecisinin sorumluluklarını belirleyen yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi. 29.12.2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
Doğal Afet Sigortaları Kurumu Çalışma Esasları Yönetmeliği
Kurum fonlarının yatırıma yönlendirilmesine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Radyoaktif Atık ve Kullanılmış Yakıt Yönetimi Yönetmeliği
Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan radyoaktif atıkların ve kullanılmış yakıtların güvenli olarak yönetimine ve sahipsiz radyoaktif maddelere ilişkin usul ve esasların belirlendiği yönetmelik yürürlüğe girdi. Radyoaktif Madde Kullanımından Oluşan Atıklara İlişkin Yönetmelik, Yüksek Aktiviteli Kapalı Radyoaktif Kaynakların ve Sahipsiz Kaynakların Kontrolü Yönetmeliği ve Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı ülke ve kuruluşlara yapılacak savunma ve güvenlik amaçlı hibe ve yardımlar kapsamında yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasların belirlendiği yönetmelik yürürlüğe girdi. Yabancı Ülke ve Kuruluşlara Yapılacak Savunma ve Güvenlik Amaçlı Hibe ve Yardım Ödemelerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği
Bağlantı ve sistem kullanım hakları, bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları, anlaşma gücü, iletim sisteminden ayrılma, bağlantı başvurusu, bağlantı görüşü, bağlantı hattı, dağıtım varlıkları, teminatlar, tadilat ve gizliliğe ilişkin hükümler ile yönetmelik eklerinde kapsamlı değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıkları ve Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’a tabi olup sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan işletmeci kuruluşları kapsayan ve izlenecek usul ve esasların belirlendiği yeni bir tebliğ düzenlendi. Tebliğin bazı hükümleri 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği
Ödeme ve elektronik para kuruluşları, müşterileriyle sürekli iş ilişkisi tesisinde uzaktan kimlik tespitini, Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ’de belirlenen yöntem ve tedbirler kapsamında gerçekleştirecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kamu Binalarında Enerji Tasarrufu ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Kamu kaynaklarının verimli kullanılması ve enerji maliyetlerinin azaltılması amacıyla Enerji Verimliliği Kanunu’na göre enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü olan kamu binaları için belirlenmiş olan %15 enerji tasarruf hedefi, 2030 yılına kadar asgari %30 olacak şekilde güncellendi.
