Lexpera’da Geçen Hafta (5-11 Ekim 2024)

Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 150. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.

Literatür

Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:

Sibel Özel, Hatice Selin Pürselim Arning, Özlem Karaman Coşgun, Hanife Doğrusöz Koşut (Ed.), Özel Hukukun Güncel Sorunları ve Anayasa’nın Özel Hukuka Etkileri / Contemporary Issues In Private Law And The Impact Of The Constitution On Private Law-Cilt I

Kitapta, Anayasa ve temel hakların incelenmesi, Anayasa’nın özel hukukun temelini oluşturan medeni hukuk ile ilişkisi, ticaret hukukunun Anayasa kapsamında değerlendirilmesi, milletlerarası özel hukukun Anayasa çerçevesindeki meseleleri ve Anayasa ile iş hukuku ilişkisi irdelenmiştir.

Uğur Karaca, Yapay Zekanın Haksız Fiillerinden Doğan Hukuki Sorumluluk

Çalışmada, yapay zekanın tanımı yapılarak kavramdan ne anlaşılması gerektiği ortaya konulmuş; yapay zekanın hukuki statüsü, olan ve olması gereken hukuk bakımından değerlendirilerek yapay zeka teknolojilerinde yaşanabilecek yenilikleri de kapsayacak bir statü belirlenmeye çalışılmış; yapay zekanın haksız fiillerinden doğan hukuki sorumluluk meselesinin, klasik hukuk kurallarının kıyasen uygulanmasıyla çözülüp çözülemeyeceğine ve karşılaştırmalı hukukta yapay zekanın sorumluluğuna ilişkin öngörülen düzenlemelere yer verilmiştir.

Beyhan Kaplan Güler, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca Sözleşmenin Esaslı İhlali (TBK- CISG)

Eserde, Türk hukukunda soyut ve esnek yapıda düzenlenen “esaslı ihlal” kavramının anlaşılır kılınması amacıyla öncelikle CISG ifa engelleri sisteminin temel prensipleri ve esaslı ihlalin bu sistem içerisindeki merkezi konumu ortaya konulmuş; sonrasında esaslı ihlalin şartları incelenerek tipik sözleşme ihlallerinde esaslı ihlalin görünüm biçimlerine yer verilmiş; alelade bir ihlalin hangi şartlarda esaslı bir ihlal oluşturduğunun ya da esaslı ihlale dönüştüğünün cevaplandırılabilmesi için uluslararası doktrin ve örnek yargı kararlarındaki esaslı ihlal kriterleri araştırılmıştır.

Eralp Ünver, Süreli İpotek ve Sona Ermesi (TMK m. 883/2 Hükmünün İncelenmesi)

Çalışmanın ilk bölümünde sınırlı ayni hak ve süre kavramlarının temel özellikleri hakkında bilgi verilmiş, sınırlı ayni hakların belirli bir süreye bağlı olarak kurulmaları, söz konusu sürenin hakkın varlığı ve sona ermesindeki etkileri incelenmiş; ikinci bölümünde süreli ipoteğin kurulması, iradi ve kanuni ipotekler özelinde ayrı ayrı ele alınmış; üçüncü ve son bölümünde ise ipoteğin sona ermesine değinilerek kararlaştırılan ipotek süresinin sona ermesinin hakkı sona erdirmedeki etkisi ve sicildeki tescilin ne ifade ettiği gibi hususlar üzerinde durulmuştur.

Turan Atlı, Bir Ethos Olarak Kulluk: Pandemiye Haklar Çerçevesinden Bakmak Yahut Biyopolitik Bir Giriş

Kitapta, çeşitli parametreler üzerinden salgın hakkında genel düşüncelere yer verilmiş, salgın ve temel haklar ilişkisi kapsamlı olarak irdelenmiş ve konu hakkındaki tartışmalı görüşlere yer verilerek çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

İçtihat

Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:

MAHKEME	KARAR SAYISI
Anayasa Mahkemesi	105
Yargıtay (Hukuk)	5853
Yargıtay (Ceza)	3026
Danıştay	724
Bölge Adliye Mahkemesi	737
TOPLAM	10445

Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na ait kararlar özellikle dikkati çekmektedir:

Danıştay VDDK., E. 2019/394 K. 2019/872 T. 13.11.2019

Dava konusu; davacı tarafından, gerçek usulde mükellefiyetinin kapatılması talebiyle davalı idareye yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemine ilişkindir. Davacının iş yeri adresini kapatmadığı, iş yeri kapısında “göz doktoru” yazılı ışıklı tabelanın bulunduğu, davacının tabelasının halen yerinde olmasının faaliyetinin devamı niteliğinde sayıldığı, tüm beyannamelerini verdiği, işi bıraktığına dair idareye herhangi bir bildirimde bulunmadığı tespit edilmiş; davacının serbest meslek faaliyetinden dolayı mükellefiyetinin kapatılması talebi reddedilmiştir.

İlk derece mahkemesi; davacının ilgili yıllarda muayenehanesinde faaliyette bulunduğuna ilişkin somut bir tespitin bulunmadığı ve (...) Hastanesi’nde tam zamanlı çalıştığı gerekçesiyle dava konusu işlemi iptal etmiştir.

Temyiz istemini inceleyen ilgili Danıştay Dairesi; Vergi Usul Kanunu’nun 155. maddesi uyarınca, iş yerinde yer almakta olan ışıklı doktor tabelasının faaliyetin devamı niteliğinde sayılacağı, aksi durumun davacı tarafından ispat edilebileceği, bastırılan serbest meslek makbuzlarının dahi davalı idareye başvurulduktan sonra iptal edildiği gerekçesiyle ilk derece mahkemesinin kararını bozmuştur.

Mahkeme, aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ilk kararında ısrar etmiştir.

Bunun üzerine Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu; ilgili Danıştay Dairesinin kararının dayandığı aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar kararının bozulmasına oyçokluğu ile hükmetmiştir.

Danıştay İDDK., E. 2018/1460 K. 2019/4728 T. 30.10.2019

Dava konusu; (...) Telekomünikasyon A.Ş.’nin data devrelerinde hacim bazlı indirim konusundaki yükümlülüklerini süresinde yerine getirmediği öne sürülerek yaptırım uygulanması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Tarifeler Dairesi Başkanlığı’nın işleminin iptali istemine ilişkindir.

İlgili Danıştay Dairesi; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun Kuruluşuna İlişkin Kanun ve Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında yaptığı hukuki değerlendirme sonucunda, elektronik haberleşme sektörüne yönelik kararların Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun karar organı olan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu tarafından alınması gerekirken, bu konuda yetkisi bulunmayan Tarifeler Dairesi Başkanlığı tarafından tesis edilen dava konusu işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar vermiştir.

Temyiz aşamasında davalı idare tarafından, davacı derneğin üçüncü bir kişiye yaptırım uygulanması konusunda bir menfaatinin bulunmadığı, bu nedenle davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği, Dairece yerindelik denetimi yapıldığı, (...) Telekomünikasyon A.Ş.’nin mevzuat ihlalinin bulunmadığı ileri sürülmüş; davacı tarafından, Dairece verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu, temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı savunulmuştur.

Bunun üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Dairece verilen kararın onanmasına oybirliği ile hükmedilmiştir.

Mevzuat

Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun

Anayasa Mahkemesi’nin E. 2024/89, K. 2024/148 sayılı ve 23.07.2024 tarihli kararı uyarınca, kanunun ekli (2) sayılı listesinde yer alan kişilerin, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacağına ilişkin hüküm iptal edildi.