Lexpera’da Geçen Hafta (9-15 Aralık 2023)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin 109. sayısını siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
Köksal Bayraktar, Vesile Sonay Evik, Zeynel T. Kangal, vd., Özel Ceza Hukuku Cilt X-Adliyeye Karşı Suçlar (TCK m. 267-298)
Özel ceza hukuku kitap serisinin onuncu cildinde hukukun üstünlüğü, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı, adil yargılanma hakkı, susma hakkı, avukat bulundurma hakkı, savunma dokunulmazlığı, silahların eşitliği, yargılamanın makul sürede yapılması, kişinin aynı fiilden iki defa yargılanamayacağı ilkesi (non bis in idem), tutuklamanın bir ceza haline getirilmemesi, şüpheden sanığın yararlanması (in dubio pro reo) ve masumiyet karinesi gibi kavramlar çerçevesinde adliyeye karşı suçlar ele alınmıştır.
Dolunay Çörek, Axel Honneth’in Toplum Felsefesinde Tanınma ve Özgürlük
Eserde, çağdaş Alman felsefesinin düşünürlerinden biri olan Honneth’in tanınma ve özgürlük kavramları arasındaki ilişki üzerine görüşleri ve Hegel’in geliştirdiği etik yaşam düşüncesiyle Honneth’in bugünkü demokratik etik yaşam fikri arasındaki bağlantılar üzerinde durulmuş; kişisel ve toplumsal hayatımızın gerçekten bir tanınma mücadelesi üzerine kurulu olup olmadığı ve yaşadığımız toplumsal patolojilerin, sosyal özgürlüğün gerçekleşmemesinin bir sonucu olup olmadığı soruları tartışılmıştır.
Başak Ozan Özparlak, Büyük Veri Çağında Yapay Zekâ Sistemlerinin Çalışma İlişkilerinde Kullanımı: Hukuki Bir Değerlendirme
Çalışmada, işe alımda kullanılan yapay zekâ algoritmalarından insan ve robot etkileşimine, siber güvenlikten işyeri yönetiminin otomatikleşmesine dek pek çok konu hukuki perspektiften ele alınmış; Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi’nin yapay zekâ sistemlerine dair yürüttükleri güncel yasal çalışmalara, Türk hukukundaki yasal düzenlemelerin konuya dair yorumuna ve hukuki sorunlara dair bazı çözüm önerilerine yer verilmiştir.
Ertuğrul Akıncı, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Dijital Tükenme
Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın bilgisayar programlarının ve e-kitapların dijital ortamda ikinci el satışına ilişkin verdiği kararların, yayma hakkı ile umuma iletim hakkının sınırları hakkındaki tartışmaları tekrar gündeme taşıdığının belirtildiği kitapta, söz konusu iki mali hak arasındaki farklar, yayma hakkının ve buna bağlı olarak tükenme ilkesinin fiziki varlığa sahip olmayan (dijital) nüshalar üzerinde söz konusu olup olamayacağı hususları, Türk hukuku, uluslararası sözleşmeler ve yargı içtihatları ekseninde incelenmiştir.
Teknail Özderyol, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Düzenlenen Suçlar
Çalışmanın birinci bölümünde fikir ve sanat eserleri hukukunun tarihi gelişimi, eser kavramı ve eser türleri, ikinci bölümünde Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre eser sahibi ve hakları, üçüncü bölümünde Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda düzenlenen suçlar, dördüncü bölümünde Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda düzenlenen suçlarda soruşturma usulü ve emniyet tedbirleri, beşinci ve son bölümünde ise eser vasfı taşımayan ürünler yönünden Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda sağlanan koruma konuları üzerinde durulmuştur.
Zelal Pelin Doğan, Bireysel Başvuru Usulünde Önemli Zarar Ölçütü
Eserde, önemli zarar ölçütüne ihtiyacı ortaya çıkaran nedenler, ölçütün anayasa hukuku ve uluslararası insan hakları hukukunda mevcut bireysel başvuru usulündeki uygulamasının kapsam ve koşulları ile uygulamaya bağlı sonuçlar irdelenmiştir.
Seren Çetin, Hukuk Nasıl Davranır? Kuramda ve Uygulamada Donald Black Sosyolojisi
Kitabın birinci bölümünde kuramsal çerçevede bir davranış çalışması olarak “hukuk” açıklanmış, ikinci bölümünde kavramsal çerçevede hukukun toplumsal örgütlenişi ve toplumsal geometri üzerinde durulmuş, üçüncü ve son bölümünde ise saf sosyolojik yöntem ile hukukun davranışı teorisinin ampirik analizi yapılmaya çalışılmıştır.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 20 |
| Yargıtay (Hukuk) | 894 |
| Yargıtay (Ceza) | 1096 |
| Danıştay | 519 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 937 |
| Bölge İdare Mahkemesi | 977 |
| TOPLAM | 4443 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Danıştay İDDK., E. 2010/1137 K. 2013/4580 T. 16.12.2013
Dava; yurt dışına çıkış yasağı konulmasını gerektiren vergi borcu tutarının, 15.000 TL’den 25.000 TL’ye yükseltilmesine ilişkin 439 seri numaralı Tahsilat Genel Tebliği’nin iptali istemiyle açılmıştır. İlgili Danıştay Dairesi, Pasaport Kanunu’nun 22. maddesinde yer alan vergi borcu nedeniyle yurt dışına çıkış yasağı konulmasına ilişkin hükümle, mükelleflerin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmelerinin sağlanması, kamu alacağının tahsilinin güvence altına alınması ve tahsilatın hızlandırılmasının amaçlandığı; Kanun’da, vergi borcunun tutarı yönünden herhangi bir sınırlamaya yer verilmemesine karşın uygulamada birliğin sağlanması, vergi borcunun vatandaşlık ödevi olduğu hususu dikkate alınarak belli miktarın altında vergi borcu bulunan mükelleflerin seyahat özgürlüğünün sınırlandırılmaması amacıyla vergi borcu tutarının davalı idarece 25.000 TL olarak belirlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacının kararı temyiz etmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Anayasa’nın 23. maddesi başta olmak üzere ilgili mevzuat hükümleri ve Anayasa Mahkemesi’nin E. 2007/4, K. 2007/81 sayılı ve 18.10.2007 tarihli kararı çerçevesinde hukuki bir değerlendirme yaparak temyiz isteminin kabulüne ve Daire kararının bozulmasına oybirliği ile hükmetmiştir.
Mevzuat
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2021/14, K. 2023/173 sayılı ve 11.10.2023 tarihli kararı uyarınca, istisnalar ile istisnalara ilişkin esas ve usul hükümlerindeki bazı ibareler iptal edildi. Değişiklikler, 13.09.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2021/14, K. 2023/173 sayılı ve 11.10.2023 tarihli kararı uyarınca, 02.12.2020 tarihinde önce yapılan yarışmalar kapsamında sıfır veya sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen tüzel kişilerin, yerli katkı fiyatlarından faydalanamayacağına ilişkin geçici madde iptal edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türk Yatırım Fonu Kuruluş Anlaşması
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye Cumhuriyetleri tarafından kurulan Türk Yatırım Fonu’na ilişkin hükümlerin düzenlendiği uluslararası anlaşma onaylanarak yürürlüğe girdi.
Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ile Uluslararası Kalkınma Birliği’nin, karbon fiyatlandırma mekanizmalarının geliştirilmesi ve uygulanması ile bu piyasa için gerekli olan kapasite ve uzmanlığı artırmaya yönelik projenin finanse edilmesine yardım etmek amacıyla Türkiye Cumhuriyeti’ne 4.950.000 ABD Dolarını aşmamak şartıyla hibe vermesine ilişkin hükümlerin düzenlendiği uluslararası anlaşma yürürlüğe girdi.
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Anayasa Mahkemesi’nin E. 2019/12, K. 2022/164 sayılı ve 29.12.2022 tarihli kararı uyarınca, Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Bakanlığa atananların varsa emeklilik veya yaşlılık aylıklarının kesilmeyeceği, bu görevlere atanmadan önce veya atandıktan sonra emeklilik ya da yaşlılık aylığına hak kazananlara, talep etmeleri halinde mevcut görevleriyle ilişikleri kesilmeden emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanacağına ilişkin fıkra hükmü ile Bakan Yardımcısı kadrosuna atanmadan önce veya atandıktan sonra emeklilik ya da yaşlılık aylığına hak kazananlara, talep etmeleri halinde mevcut görevleriyle ilişikleri kesilmeden emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanacağına ilişkin hüküm iptal edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
Bir yabancı, tapu kayıtlarına 3 yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla en az 400.000 ABD Doları veya karşılığı döviz tutarındaki kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş ya da üzerinde yapı bulunan arsa vasıflı taşınmaz sayesinde ve Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik
Amaç ve kapsam, yönetmelikte geçen tanımlar, ödeme süresi, raf tahsisi, yemek kartları ile üretici ve tedarikçiye yapılacak ödeme ve iadelere ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Ayrıca prim ve bedel talebine ilişkin hükümler tümüyle iptal edilerek tedarik zincirinde haksız ticari uygulamalara ilişkin yeni hükümler ihdas edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik
İkinci el kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenlerin, ilk tescil tarihinden itibaren 6 ay ve 6000 kilometre geçmedikçe, 01.07.2024 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak pazarlamasını ya da satışını yapamayacağı taşıtlar arasına motosiklet de dahil edildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Trafik sigortası poliçelerinde primlerin tespitine ilişkin geçici madde hükümleri ile yönetmelik eklerinde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
Yönetmelik hükümlerinin uygulanmayacağı kurumların kapsamı genişletildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 5)
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde bu halin, belirlenen başvuru süresince devam etmesi durumunda, bu yerlerdeki dairelere (alacaklı idarelere) yapılacak başvurunun süresi ve ödenmesi gereken tutarların taksitlerine ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.
Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) (Seri No: 202)
2023 yılı için yeniden değerleme oranının %58,46 olarak tespit edilmesine bağlı olarak çeşitli gümrük mevzuatında yer alan tutarlar yeniden belirlendi. Tebliğ, 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
Gümrük Genel Tebliği (Uluslararası Anlaşmalar) (Seri No: 10)
Dayanak, tebliğde yer alan tanımlar, ithalattan sonra ibraz edilen belgeler, sonradan verilen ve/veya ikinci nüsha belgeler, internet üzerinden yapılan sorgulama işlemleri, ithalat esnasında sonradan kontrol talebinde bulunulması, ithalat gerçekleştikten sonra sonradan kontrol talebinde bulunulması, sonradan kontrolün sonuçlandırılması, INF4 bilgi formlarının düzenlenmesi ile ithal edilmiş ve kullanılmış eşyanın Avrupa Birliği’ne ihracına ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi. Menşe ispat ve dolaşım belgelerinin re’sen iptaline ilişkin yeni hükümler düzenlendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Primlerine İlişkin Genelge
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca, 2023 yılı aralık ayında araç grubu ve kullanım türüne göre uygulanan baz primler, 2024 yılı ocak ayı için %10 artırılarak uygulanacak. Genelge, 01.01.2024 tarihinden itibaren geçerli olacak.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Fon Kurulu’nun 2023/473 Sayılı Kararı
Karar uyarınca, 2023 yılı için %58,46 olarak belirlenen yeniden değerleme oranına bağlı olarak, halihazırda 400.000 TL olan sigortaya tabi mevduat ve katılım fonu tutarı, 2024 takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere 650.000 TL olacak.
2023 yılı kasım ayından/döneminden itibaren, yabancı uyruklu sigortalılardan dolayı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun geçici 10. maddesi kapsamında belirlenen mevcut destek süresine ilave olarak verilen 6 aylık destek süresinden yararlanılamayacak.