“Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” Üzerine
“Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 15 Mart 2023 tarihinde, AK Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi milletvekillerinden oluşan 120 milletvekili tarafından TBMM Başkanlığı’na sunulmuştur.[1] Anayasa Komisyonu’ndaki son görüşmeleri 23 Mart 2022 saat 15:05’te başlamış, 24 Mart 2022 sabahı 07:38’de tamamlanarak Komisyonda kabul edilmiştir. Ancak henüz TBMM Genel Kurulu’nda görüşülüp kabul edilmemiştir.
Anayasa’nın konuya ilişkin hükümleri ile “Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin yürürlük hükümleri şöyledir:
i. Anayasa m. 67/son hükmüne göre, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz”.
ii. Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi m. 14 “yürürlük maddesi” uyarınca, “Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer” şeklindedir.
Bu kanun teklifi[2] henüz TBMM Genel Kurulu’nda görüşülüp kabul edilmediği için, önümüzdeki günlerde görüşülüp bir an için 1 Nisan 2022'de TBMM'de kabul edilip, Cumhurbaşkanı tarafından Resmi Gazete’de yayımlanıp aynı gün yürürlüğe konulduğunu varsayalım.
Kanun teklifinin 14. maddesi uyarınca, bu kanun “yayımı tarihinde” yürürlüğe girecektir. Ancak bu kanun, seçim kanunlarında değişiklik yapan hükümleri itibariyle, Anayasa m. 67/son maddesine göre, “yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacaktır”. Yani kanun yürürlüğe girmiş olmasına rağmen Anayasa hükmü karşısında ilgili hükümleri itibariyle uygulanma kabiliyetinden yoksun bir kanun olacaktır.
Bu çerçevede, “kanun tekniği” açısından bakıldığında, bir kanun TBMM tarafından kabul edildiği andan itibaren “kanun”dur, Cumhurbaşkanı tarafından imzalanması ve Resmi Gazete’de yayımlanması onun yürürlük safhasına ilişkin olup yürürlüğe girmesini ve bağlayıcılık kazanmasını sağlar.
Bu kanun teklifinde seçim kanunlarına ilişkin kimi hükümler kaldırıldığı ve kimi değişik hükümler eklendiğinden, TBMM Genel Kurulu tarafından kabul edildiği ve bu kanun teklifinin 14. maddesine göre de “yayımı tarihinde yürürlüğe gireceğine” göre, bu işlemin gerçekleşmesi ile artık hukuk düzeninde eski hükümler yürürlükten kalkmış olacak ve bunların uygulanmaları mümkün olmayacaktır.
Bir başka ifadeyle TBMM'nin kabul ettiği yeni seçim kanunu hükümleri yürürlüğe girdiğinde, kanunda belirtilen eski kanun hükümleri ölü hükümlere dönecek ve artık uygulanması mümkün olmayacaktır.
Bu açıklamalardan sonra gelelim esas sorulması gereken soruya: Erken seçim kararı alınması ve bu kararın da söz konusu Seçim Kanunu'nda yapılan değişikliklerin varsaydığımız 1 Nisan 2022’de kabul edilip yürürlüğe girmesi üzerine, “erken seçim” kararına bağlı olarak 2 Nisan 2023'ten önce bu seçimlerin yapılması halinde uygulanacak kanun hükmünün ne olacağıdır?
Bu konuda, kanun teklifinde bir düzenleme veya bir geçiş hükmü bulunmamaktadır. Bunun önemi nedir? Belirtilen tarihler arasında (1 Nisan 2022 - 1 Nisan 2023) seçimlerin yapılması halinde, o seçimlerde uygulanacak hükümler ilga edildiği için yürürlükte olmayacaktır ve uygulanma kabiliyetine de sahip olmayacaklardır.
Örneğin seçim barajı, TBMM siyasi parti gruplarının seçimlere katılma konusunda sahip oldukları haklar gibi seçim kanunu hükümleri ilga edildiği veya değiştirildiği ve fakat yeni hükümler de anayasal uygulanamazlık yasağı sebebi ile uygulanma kabiliyetine kavuşmadığı için erken seçim halinde; gerek yürürlükten kalkan hükümlerin gerekse yeni kabul edilen hükümlerin uygulanma kabiliyeti bulunmayacaktır.
Bir an için bu eksikliğin TBMM Genel Kurulunda görüşmelerin başlamasıyla önerge verilerek düzenleneceği düşünülebilirse de, bu durumda “erken seçim mi yapılacak ki bu konuda ekleme veya değişiklik yapılıyor ?” sorusu ile karşı karşıya gelinecektir.
Dipnotlar