Yarım Çalışma Ödeneğine Kimler Hak Kazanabilir?
2016 tarihli 6663 sayılı Kanun ile yarım çalışma iznine ilişkin kurallar 4857 sayılı İş Kanununa eklenmiştir. Yarım çalışma izni, doğum yapan kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçinin, Kanunda belirtilen süre kadar haftalık çalışma süresini yarı oranda azaltma hakkına sahip olmasını sağlamaktadır. Yarım çalışma izninin düzenlendiği İş Kanununun 74. maddesine göre, “…analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır…”. Belirtilen hüküm incelendiğinde, doğum yapan kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçinin, analık izin süresinin bitiminden itibaren yarım çalışma izni hakkına sahip oldukları anlaşılmaktadır. Yarım çalışma iznini hak sahipleri, istekleri halinde kullanabilecektir. Hüküm lafzi olarak incelendiğinde, hak sahibi işçilerin, yarım çalışma iznini kullanmayı talep etmeleri halinde işverenin bu talebi kabul etme zorunluluğu olduğu anlaşılmaktadır.
6663 sayılı Kanun ile aynı zamanda 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Ek 5. madde getirilmiş ve bu hükümde, yarım çalışma iznini kullanan ve belirli şartları haiz olan işçilere, yarım çalışma izni süresince İŞKUR tarafından günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar yarım çalışma ödeneği ödenmesine ilişkin kurallar düzenlenmiştir. 44447 sayılı Kanununun Ek 5. maddesine göre yarım çalışma ödeneğine hak kazanabilmek için işçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, yarım çalışma izninin kullanılması ve analık izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Kuruma yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekmektedir. Ek m. 5’e göre mücbir sebepler dışında, 30 günlük başvuru süresinde gecikme yaşanılır ise gecikilen süre kadar, yarım çalışma ödeneğine hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır. Sonuç olarak 6663 sayılı Kanun ile yarım çalışma izni kullanan işçiler, adlarına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması ve Kuruma başvuruda bulunmaları şartıyla yarım çalışma ödeneğine hak kazanacaklardır.
Bu konuda ayrıca Yasemin Taşdemir'in "Ebeveyn İzni ve Yarım Çalışma Ödeneği" isimli eserine bakılabilir.
On İki Levha Yayıncılık