Lexpera’da Geçen Hafta (29 Ocak-4 Şubat 2022)
Literatür, içtihat ve mevzuata ilişkin önemli gelişmeleri içeren haftalık bültenimizin on beşincisini siz üyelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Literatür
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen eserler aşağıda yer almaktadır:
S. Hilal Üçüncü, Medeni Yargılama Hukukunda Kişisel Verilerin ve Sırların Korunması
Türk hukukunda önem arz eden bir soru olarak, medeni yargılama hukukunda kişisel verilere ve sırlara hangi usul ve esaslarla koruma sağlanabileceği hususu eserde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Begüm Süzen, Tanıma ve Tenfiz Davalarında Kararı Veren Mahkemenin Yetkisinin Denetimi
Çalışmada, öncelikle münhasır yetkiye ilişkin açıklamalara yer verilmiş, daha sonra tanıma ve tenfiz davalarında kararı veren mahkemenin yetkisinin denetimine dair çeşitli hukuk sistemleri incelenerek Türk hukukundaki denetime ilişkin esaslar üzerinde durulmuştur.
Ahmet Hamdi Topal, Mülteci Hukuku ve Silahlı Çatışma Kaynaklı Sığınmacılar
Silahlı çatışma ve şiddetten kaçan kişilerin, hangi şartlarda mülteci statüsüne sahip oldukları sorununun hukuki çözümüne ilişkin çerçeveyi ortaya koymayı amaçlayan eserde, 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi etrafında somutlaşan uluslararası koruma rejimi incelenmiş, oluşan koruma boşluğunun giderilmesine yönelik alternatif uygulamalar ve çözüm önerileri üzerinde durulmuştur.
Esma Öztaş, Türk Vergi Hukuku’nda Özel Usulsüzlük Cezaları ve Yargı Yolu
Vergilendirme sürecinde vergi ödevlilerinin, yükümlü oldukları şeklî vergi kurallarına uymaları sağlanarak vergi ziyaının önlenmesi hedefinin vurgulandığı kitapta, vergilendirme sürecinin düzgün ve sağlıklı işlemesinde rol oynayan özel usulsüzlük cezaları ve bu cezalara karşı başvurulabilecek yargı yollarına değinilmiştir.
Ümit Erkan, Stoklar
Çalışmada, stokların kaydileştirilmesi esasları ile zayi olma, imha, fire ve değer düşüklüğü kavramları Türk Vergi Mevzuatı ve Türkiye Muhasebe Standartları açısından incelenmiş, değerleme hükümleri de dikkate alınarak Türk Vergi Mevzuatı ve Türkiye Muhasebe Standartlarına göre zayi olma, imha değer düşüklüğü ve fire konuları ile ilgili örnek uygulamalara yer verilmiştir.
İçtihat
Geçen hafta Lexpera’ya yüklenen kararların dağılımı şu şekildedir:
| MAHKEME | KARAR SAYISI |
| Anayasa Mahkemesi | 44 |
| Yargıtay (Hukuk) | 2634 |
| Yargıtay (Ceza) | 4693 |
| Danıştay | 6827 |
| Bölge Adliye Mahkemesi | 411 |
| TOPLAM | 14609 |
Yüklenen kararlar arasında aşağıda özetine yer verdiğimiz Yargıtay Büyük Genel Kurulu’na ait karar özellikle dikkati çekmektedir:
Yargıtay BGK, E. 2014/11 K. 2014/24 T. 21.11.2014
Davacı şirketi temsilen …, süreci 1988 yılında başlayan ve 27.10.2008 tarihinde karar düzeltme isteminin reddi ile sonuçlanan davada ihbar edilen hâkimlerin 6100 sayılı HMK’nın 46. maddesine aykırı davrandıklarını iddia ederek tazminat isteminde bulunmuştur. Davalı ... Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde, 6100 sayılı HMK’nın 46. maddesindeki şartların oluşmadığını, davanın, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu 93/A maddesinde düzenlenen 1 yıllık süre geçtikten sonra açıldığını savunmuştur.
İlk derece mahkemesi sıfatıyla davayı ele alan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca, davanın açıldığı tarihte yürürlükte olan 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu 93/A maddesinde belirtilen 1 yıllık hak düşürücü süre içinde dava açılmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiş, dava ret nedeni dikkate alınarak HMK’nın 49. maddesinin şartları oluşmadığından disiplin para cezasına hükmedilmemiştir.
Kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay Büyük Genel Kurulu’nca, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın onanmasına hükmedilmiştir.
Mevzuat
Geçici vergi dönemleri de dâhil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu’nun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerindeki şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak.
31.12.2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı, geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilecek. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmeyecek.
Bu hükümler, münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler bakımından geçerli olmayacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilen hesaplar ile ilgili olarak, kurumların, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığını, bu kapsamda açılan en az 3 ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda kurumlar vergisinden istisna tutulacak olan kazançlar belirlendi.
Yukarıda belirtilen kapsama girmemekle birlikte, kurumların, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında 2022 yılı sonuna kadar dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı, en az 3 ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan kur farkı kazançlarının, geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar, kurumlar vergisinden istisna tutulacak.
Kurumların, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında 2022 yılı sonuna kadar dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az 3 ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda Türk lirasına çevrildiği tarihte oluşan kazançlar ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar da kurumlar vergisinden istisna tutulacak.
Bu istisna hükümleri, aynı şartlarla geçerli olmak üzere bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları hakkında da uygulanacak.
Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda, yukarıdaki hükümler kapsamında istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın kamu görevinden çıkarılma şartları arasından, terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulu’nca devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyelik ya da mensubiyet şartı kaldırıldı.
02.11.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, kamu görevinden çıkarılan kişiler hakkında ilgili bakanlık ve kurumlarca ilgili pasaport birimine derhal bildirimde bulunulup bu bildirim üzerine ilgili pasaport birimlerince pasaportların iptal edileceğine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Hak sahibinin, güçlendirme, yapım ve edinme kredilerinden herhangi birini aynı anda hem hesaptan hem de bankadan kullanamayacağına ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı. Farklı kredi türleri bakımından hak sahipliği bazında destek sağlanacak kredi anapara tutarı için üst limit değerlerinde artışa gidildi. Bir hak sahibi adına faiz desteği sağlanacak toplam kredi tutarı üst limiti, 2.000.000 TL’ye çıkarıldı. Bu Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca onaylanan faiz destekli kredilerin kullandırılma süresi, Bakanlık tarafından verilen faiz desteği uygunluk yazısı tarihinden itibaren iki yıl olacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği
Yönetmelik hükümlerine ilişkin aşağıda yer verilen tüm değişiklikler, 01.03.2022 tarihinde yürürlüğe girecek.
Reklamların, hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait ifade ya da görüntüler içeremeyeceğine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılacak. Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda, belirtilmesi zorunlu olan unsurlar arasına indirimden önceki fiyat bilgisi de eklenecek.
Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacak. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınacak. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti reklam verene ait olacak. İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetlerin indirimden önceki fiyattan daha düşük fiyatla satışa sunulduğunun ispatının reklam verene ait olduğuna ilişkin hüküm ise yürürlükten kaldırılacak.
Bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyatın, kişiselleştirilmiş fiyat olduğu kabul edilecek. Tüketiciye bu şekilde bir fiyat sunulması durumunda, bu hususa ilişkin bilgi ile o mal veya hizmet ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verilecek.
Finansal hizmetlere ilişkin reklamlar, reklama ilişkin özel düzenlemesi bulunan mal veya hizmetlere ilişkin hükümler ile haksız ticari uygulama olarak kabul edilen örnek uygulamalarda da değişiklik söz konusu olacak. Sıralama uygulamaları, tüketici değerlendirmeleri, tüketici şikâyetlerinin yayınlamasına ilişkin uygulamalar ve kılavuzların hazırlanması kenar başlıklı yeni hükümler yürürlüğe girecek.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, araçların yakıt cinsine ve emisyon değerlerine göre, bu Yönetmelikte düzenlenen prim indirim ve artırım oranlarına ek olarak %10’a kadar indirim veya artırım uygulamaları getirebilecek.
Sigorta poliçesinin ilgili mevzuat çerçevesinde sonlandırılması durumunda, sigorta şirketine tahakkuk eden prim 40 TL’den az olamayacak. Bu primin 32 TL’si acente komisyonu olarak tahakkuk ettirilecek.
Trafik sigortası poliçelerine ilişkin primlerin tespitine ilişkin olarak, 01.02.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere uygulanacak azami primler, 2022 yılı Ocak ayında uygulanan azami primlere %20 eklenerek uygulanacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Denetim Yönetmeliği
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda Denetim Genel Müdürlüğü’nün teşkilatını, görevlerini ve yetkilerini, denetim elemanlarının niteliklerini, çalışma usulünü ve esaslarını düzenleyen yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi. 29.08.2009 tarihli ve 27334 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Denetim Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği
Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca, uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri düzenleyen yönetmelik yürürlüğe girdi. Böylece Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği
Özel hesap, serbest bölge gelirleri ve tahsilat yapılmayacak haller, özel hesap gelirlerinin iadesi ve özel hesap gelirlerinin takip ve tahsiline ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda sayılan işkollarına hangi işlerin gireceğini tespit eden yönetmeliğin ekli işkolları listesi güncellendi.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ
Döviz tevdiat hesapları ve katılım fonlarının vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarına dönüşümüne ilişkin olarak Merkez Bankası, bankanın mevduat hesabına uygulayacağı azami faiz oranını belirlemeye yetkili olacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Altın hesaplarının vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarına dönüşümüne ilişkin olarak Merkez Bankası, bankanın mevduat hesabına uygulayacağı azami faiz oranını belirlemeye yetkili olacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ
32-45 gün vadeli olarak açılan Türk lirası cinsi tüm mevduat türlerine bankaların uyguladıkları ağırlıklı ortalama akım faiz oranı üzerinden hesaplanan oran ile Merkez Bankasınca belirlenen politika faizinin %10 artırılması ile hesaplanan oran arasından düşük olan dikkate alınarak hesaplanan ve en son ilan edilen orandan aşağı ya da yukarı yönde %5’ten fazla değişmesi halinde güncellenerek Merkez Bankasınca her ayın sondan 5. iş günü ilan edilen oran, referans oran olarak yeniden tanımlandı. Referans oran, 01.02.2022 tarihinden 28.02.2022 tarihine kadar %1,25 olarak uygulanacak.
Değişiklikleri karşılaştırmalı olarak görmek için bu bağlantıyı tıklayabilirsiniz.
Yurt Dışında Yerleşik Vatandaşlar Mevduat ve Katılım Sistemi (YUVAM) Hesapları Hakkında Tebliğ
Yurt dışında yerleşik vatandaşların yurt dışı bankalardan transfer ettikleri döviz tutarları karşılığında bankalarda açtıracakları döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonlarının Türk lirası cinsinden Yurt Dışında Yerleşik Vatandaşlar Mevduat ve Katılım Sistemi (YUVAM) hesaplarına dönüştürülmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen tebliğ yürürlüğe girdi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 10756 Sayılı Kararı
31.12.2021 tarihli ve 10707 sayılı Kurul Kararı ile mesken alçak gerilim tek zamanlı abone grubu için faturaya esas günlük ortalama 5 kWh olarak belirlenen tüketim miktarı, 01.02.2022 tarihinden itibaren düzenlenecek faturalar için günlük ortalama 7 kWh olarak güncellendi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 10757 Sayılı Kararı
Dağıtım şirketleri tarafından dağıtım sistemi kullanıcılarına ve görevli tedarik şirketleri tarafından serbest olmayan tüketiciler ile serbest tüketici olmasına rağmen tedarikçisini seçmeyen ve Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında tanımlanan düşük tüketimli tüketicilere 01.02.2022 tarihinden itibaren uygulanacak olan yeni tarifeler belirlendi.
