Başlangıç ve büyüme aşamasındaki girişimlerin bir sonraki aşamaya yükselebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansmana erişiminin kolay olmadığı artık bilinen bir gerçek. Melek yatırımcılar tam da bu aşamada sahneye giriyor ve belli oranlarda pay edinimi karşılığında girişimlere yatırım yaparak finansman sağlıyorlar. Girişimciler için en önemli finansman yöntemi olan melek yatırımcılığı desteklemek üzere 2013 yılının başlarında yürürlüğe giren Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik ile birlikte Bireysel Katılım Sermayesi (BKS) sistemi faal hale gelmiştir.
Hazine Müsteşarlığı’ndan lisans alan Bireysel Katılım Yatırımcıları (BKY) Gelir Vergisi Kanununun geçici 82. maddesi kapsamında vergi desteğinden yararlanmak için iktisap ettikleri girişim şirketlerine ait payları en az iki yıl elde tutmalılar. BKYler ellerinde tuttukları payların tutarlarının %75’ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından payların iktisap edildiği dönemde indirebilirler. Yıllık indirim tutarı 1.000.000 TL’yi aşamaz.
BKYler ortak yatırımlar hariç beş yıllık dönemde en fazla yirmi farklı girişime yaptıkları yatırım için devlet desteği alabilirler. Aynı zamanda her bir girişim şirketinde sahip olunan payların bedeli 20.000 TL’den az ve yıllık bazda 1.000.000 TL’den fazla olamaz. BKY’ler girişim şirketlerine koydukları sermaye karşılığında girişimciden borç doğrucu nitelikte bir belgeyi imzalamasını talep edemez, ipotek, rehin gibi teminatlar alamaz, temlik ve temettü garantisi talep edemez.
BKYler girişim şirketinde hakim ortak olamaz, doğrudan ya da dolaylı olarak, tek başına veya birlikte girişim şirketini kontrol edemezler. Tek başlarına veya birlikte veya eşi ya da kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımları ile birlikte doğrudan veya dolaylı olarak payların ve toplam oy hakkının %50’sinden fazlasına sahip olamaz. Yönetim kurulu üyelerinin %50sinden fazlasını atayamaz. Ancak önem arz eden konular için BKY’ye girişim şirketinin yönetiminde veto hakkı veren imtiyazların kapsamı serbestçe belirlenebilir.
BKY Lisansı
BKY lisansı almak üzere gerçek kişiler (i) yüksek gelir veya servete sahip yatırımcılar veya (ii) tecrübeli yatırımcılar olarak Müsteşarlığa başvurabilirler.
(i) Yüksek Gelir veya Servete Sahip Yatırımcılar:
a. Son iki takvim yılı için yıllık gayrisafi geliri 200.000 TL ve üzerinde olan veya
b. Müracaat anında sahip olduğu her türlü menkul ve gayrimenkul varlıklardan oluşan kişisel servetin toplam değeri 1.000.000 TL ve üzerinde olan yatırımcılar
(ii) Tecrübeli Yatırımcılar:
a. Banka ve finansal kuruluşlarda fon veya portföy yöneticisi olarak ya da banka ve finansal kuruluşların küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin finansmanı, proje finansmanı veya kurumsal finansman birimlerinde veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları dahil girişim sermayesi şirketlerinde müdür veya dengi bir pozisyonda ya da daha üst bir pozisyonda en az iki yıl iş tecrübesine sahip olan veya
b. Son beş yıl içinde en az iki yıl, yıllık cirosu en az 25.000.000 TL olan bir şirkette genel müdür yardımcısı veya daha üst pozisyonda çalışan veya
c. BKY ağlarının birine lisans almadan önce en az bir yıl süreyle üyeliği bulunan ve halka açık olmayan en az üç şirkette BKY olarak ortak olan veya
d. Yurt içi kuluçka merkezlerinde ya da teknoloji geliştirme merkezlerinde en az iki yıl tecrübesi olan ve bu merkezlerdeki en az üç şirketin her birine en az 20.000 TL sermaye koyan kişiler.
BKY lisansları beş yıl sure ile verilir ve beşer yıllık sürelerle uzatılabilir.
Yatırım Yapılacak Girişim Şirketi
Yatırım yapılacak şirketin bir anonim şirketi olması ve aşağıdaki şartları yerine getiriyor olması gerekir:
a. Son iki mali yıldaki net satışlarının yıllık 5.000.000 TL’den fazla olmaması,
b. En fazla elli çalışanı bulunması,
c. BKY’nin kendisine, eşine, kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımlarına ve kayın hısımlarına idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunmaması,
d. Başka bir şirketin kontrolü altında olmaması,
e. Devlet desteği sağlanacak sektörlerde veya faaliyetlerde bulunması,
f. Paylarının halka arz edilmemiş olması
BKY’nin girişim şirketine ortak olmasından itibaren, girişim şirketi iki yıl boyunca, altı aylık dönemlerde Müsteşarlığa faaliyet raporunu ve ortaklık banka hesap özetlerini göndermek zorundadır.
Hazine Müsteşarlığı’nın BKS Ocak 2016 tarihli İlerleme Raporu’na[1] göre:
- 2013 yılında 155, 2014 yılında 120 ve 2015 yılında 69 BKY lisansı, 2016 ocak ayında ise 4 BKY lisans verildi.
- Lisans başvurularının %84’ü Marmara Bölgesi’nde gelirken, onu %10 ile İç Anadolu Bölgesi takip ediyor.
- Başvuruların %36’sı servete sahip yatırımcı, %35 tecrübeli yatırımcı, %29’u da yüksek gelire sahip yatırımcı kategorilerinden geldi.
- 2013 yılının Haziran ayında BKS sistemi üzerinden ilk yatırım yapıldı. Bugüne kadar yapılan yatırımlarda %10 hisse bedeli için ortalama 210.600 TL yatırım yapıldı.
- Yatırım başvurularının sektörlere göre dağılımında ise en çok başvuru %57 ile yazılım uygulama ve geliştirme sektörü için geldi.
