1. Giriş
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun[1] (SPKn) ‘Kamunun aydınlatılmasında özel durumlar’ başlıklı 15’inci maddesine göre “(1) Sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikteki bilgi, olay ve gelişmeler, ihraççılarca veya ilgili taraflarca kamuya açıklanır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen bilgi, olay ve gelişmelerin kamuya açıklanması, ilgili ihraççıya bildirimi, istisnai hâllerde açıklamanın ertelenmesi veya açıklama yapılmamasına ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.”
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) söz konusu hükme dayanarak çıkardığı II-15.1 sayılı “Özel Durumlar Tebliği”[2] (Tebliğ) sürekli bilgiyi, içsel bilgi[3] tanımı dışında kalan tüm bilgi, olay ve gelişmeler, şeklinde tanımlamaktadır.
2. Sürekli Bilgilere İlişkin Esaslar
2.1. Sermaye yapısına ve yönetim kontrolüne ilişkin değişiklikler
Açıklama yükümlülüğü;
a) Bir gerçek veya tüzel kişinin ya da bu gerçek veya tüzel kişi ile birlikte hareket eden diğer gerçek veya tüzel kişilerin doğrudan veya dolaylı olarak payları borsada işlem gören bir ihraççının sermayesindeki payının veya toplam oy haklarının %5, %10, %15, %20, %25, %33, %50, %67 veya %95’ine ulaşması veya söz konusu oranların altına düşmesi halinde bu kişiler tarafından,
b) Bir kurucuya ait yatırım fonlarının doğrudan veya dolaylı olarak ihraççının sermayesindeki payının veya toplam oy haklarının %5, %10, %15, %20, %25, %33, %50, %67 veya %95’ine ulaşması veya söz konusu oranların altına düşmesi halinde kurucu tarafından,
yerine getirilir. Sermaye piyasası araçları halka arz edilmesi suretiyle borsada işlem gören halka açık olmayan ortaklıkların sermaye yapısına ve yönetim kontrolüne ilişkin açıklamalarda, yukarıda (a) bendinde sayılan oranlardan sadece %25, %50 ve %67 oranları esas alınır.
Oy hakkının donduğu durumlar da dâhil olmak üzere paya bağlı tüm oy hakları, yukarıda belirtilen oranların hesaplanmasında dikkate alınır. Bu hesaplama farklı gruplardaki payları ve bunlara bağlı oy haklarını içerecek şekilde ayrı ayrı yapılır.
Bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan, payları borsada işlem gören bir ihraççının sermayesindeki, payının %5, %10, %15, %20, %25, %33, %50, %67 veya %95’ine ulaşması veya söz konusu oranların altına düşmesi halinde bu kişiler tarafından yapılması gereken açıklama Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından yapılır. Birlikte hareket ile veya dolaylı olarak veya oy haklarına bağlı olarak burada belirtilen oranlara ulaşılması veya oranların altına düşülmesi halinde açıklama yükümlülüğü ilgili gerçek veya tüzel kişi ya da bu gerçek veya tüzel kişi ile birlikte hareket eden diğer gerçek veya tüzel kişiye aittir.
2.2. Oy haklarının hesaplanması
Yukarıda 2.1. no’lu bölümde belirtilen oy haklarının hesaplanmasında bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıda sayılan oy hakları da dikkate alınır.
a) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişilerin, oy haklarını aynı doğrultuda kullanmak üzere ihraççının yönetiminde ortak bir politika belirlemek için yazılı bir sözleşme imzaladığı üçüncü kişilerin sahip olduğu oy hakları,
b) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişilerin, oy haklarının geçici devri için yazılı bir sözleşme imzaladığı üçüncü kişilerin sahip olduğu oy hakları,
c) Mülkiyeti paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişiye ait olmakla birlikte, oy haklarının teminat alana ait olduğu ve bu hakkın teminat alan tarafından kullanılma niyetinin açıklandığı, kendisine teminat olarak verilmiş paylardan doğan oy hakları,
ç) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek kişinin hayatta olması veya tüzel kişinin tüzel kişiliğini sürdürmesi şartına bağlı olan intifa haklarından doğan oy hakları,
d) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişi tarafından kontrol edilen işletmenin (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde öngörüldüğü şekilde elinde bulundurduğu veya kullanabileceği oy hakları,
e) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişilere tevdi edilen ve aksine bir talimat olmaması halinde kendi iradeleri ile kullanabilecekleri oy hakları,
f) Mülkiyeti bir başka gerçek veya tüzel kişiye ait olmakla birlikte, paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişinin kendi adına ve payların ait olduğu kişi hesabına kullanma hakkına sahip olduğu oy hakları,
g) Paylar üzerinde işlem yapan gerçek veya tüzel kişi hesabına, üçüncü kişilerin kendi adına elinde bulundurduğu oy hakları,
ğ) Pay sahibinin aksine bir talimatının olmadığı hallerde, vekil olarak tayin edilen gerçek veya tüzel kişilerin kendi iradeleri ile kullanabilecekleri oy hakları.
2.3. Paya dayalı sermaye piyasası araçlarına ilişkin açıklama yükümlülüğü
Borsada işlem gören bir payı iktisap etme hakkı veren sermaye piyasası araçlarına doğrudan veya dolaylı olarak sahip olmak suretiyle, söz konusu sermaye piyasası araçlarının iktisap etme hakkı verdiği paylara bağlı oy haklarının yukarıda 2.1. no’lu bölümde belirtilen oranlara ulaşması, bu oranları aşması veya bu oranların altına düşmesi halinde; işlemi yapanlar tarafından kamuya açıklama yapılır. Söz konusu oranlara ulaşılıp ulaşılmadığının hesaplanmasında işlemi yapanların elinde bulundurduğu oy hakları da dikkate alınır.
2.4. Açıklama yükümlülüğünün kapsamı
Yukarıda 2.1. no’lu bölüm kapsamında yapılacak açıklamalar aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde yerine getirilir:
a) Açıklamayı yapmakla yükümlü olan gerçek kişinin adı soyadı veya tüzel kişinin unvanı,
b) Açıklama yükümlülüğünün dolaylı olarak doğması halinde, dolaylı iştirak ilişkisine konu olan ortaklıkların unvanı,
c) Açıklama yükümlülüğünün birlikte hareket edilmesi sonucunda doğması halinde, birlikte hareket edenlerin adı soyadı veya unvanı,
ç) İşlem yapılan payları ihraç eden ihraççının unvanı,
d) Açıklama yükümlülüğüne konu işlemin yapıldığı tarih, işleme konu payların nominal değerleri ve işlem tutarları,
e) İşlem öncesinde ve sonrasında sahip olunan pay veya oy haklarının toplam pay veya oy haklarına oranı.
Paya dayalı sermaye piyasası araçlarına ilişkin açıklama yükümlülüğü, yukarıdaki (a) bendine ek olarak işlemi yapanlar tarafından aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde yerine getirilir:
a) Sermaye piyasası aracının dayalı olduğu payı ihraç eden ihraççının unvanı,
b) Yukarıda 2.1. no’lu bölümde yer alan oranlara ulaşılmasına, aşılmasına veya söz konusu oranların altına düşülmesine neden olabilecek paya dayalı sermaye piyasası aracının iktisap edildiği veya elden çıkarıldığı tarih,
c) Sermaye piyasası aracının dayalı olduğu paya bağlı oy haklarının toplam oy haklarına oranı,
ç) Varsa, sermaye piyasası aracına dolaylı olarak sahip olunması sonucunu doğuran iştirak ilişkisine dair bilgi,
d) Sermaye piyasası aracına konu hakların kullanımı için belirli bir sürenin öngörülmesi halinde, sermaye piyasası aracının dayalı olduğu payın elde edileceği ya da elde edilebileceği tarih veya süreye ilişkin bilgi,
e) Sermaye piyasası aracının varsa vadesi ya da itfa tarihi.
Payların depo edilmiş olması durumunda; yukarıda 2.1. no’lu bölümde yer alan açıklama yükümlülüğü, depo sertifikasını elinde bulunduran kişiler tarafından yerine getirilir. Açıklama yükümlülüğünün birden fazla gerçek veya tüzel kişinin sorumluluğunda olması veya birlikte hareket edilmesi durumunda, bu yükümlülük işlemi yapan kişilerden biri veya ihraççı tarafından yerine getirilir. Ancak bu durum, açıklama yükümlülüğü olan kişilerin açıklamanın eksik, hatalı veya yetersiz yapılmasına ilişkin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
2.5. Genel bilgilerin yayımlanması
İhraççıya ilişkin genel bilgilerin Kamuyu Aydınlatma Platformunda (KAP) yer alan ilgili form kullanılarak yayımlanması zorunludur.
Payları borsada işlem gören ihraççıların sermayesinde doğrudan %5 veya daha fazla paya veya oy hakkına sahip gerçek ve tüzel kişileri gösteren tablo, değişiklik olması durumunda MKK tarafından derhal güncellenir.
Payları borsada işlem gören ihraççıların farklı gruplardaki paylarına bağlı haklardaki değişiklikler KAP’ta açıklanır ve oy haklarındaki değişiklikler MKK’ya bildirilir.
Payları borsada işlem gören ihraççıların sermayesinde doğrudan %5 veya daha fazla paya veya oy hakkına sahip gerçek ve tüzel kişileri gösteren tablonun, değişiklik olması durumunda MKK tarafından derhal güncellenmesi durumu hariç olmak üzere, KAP’ta yayımlanan ihraççıya ilişkin genel bilgilerde herhangi bir değişiklik söz konusu olduğunda, ihraççılar tarafından gerekli güncellemenin en geç iki iş günü içinde yapılması zorunludur.
2.6. Bilgilendirme politikası
Payları borsada işlem gören ihraççılar tarafından kamunun aydınlatılmasına yönelik bir bilgilendirme politikası oluşturulur ve kamuya duyurulur. Bilgilendirme politikasında değişiklik olması durumunda gerekli güncelleme yapılır. Bilgilendirme politikasında en az aşağıdaki hususlara yer verilir:
a) Yatırımcı bilgilendirme toplantıları veya basın toplantılarında açıklanan sunum ve raporlara ne şekilde ulaşılabileceği,
b) İhraççı hakkında basın-yayın organlarında veya İnternet sitelerinde yer alan haber ve söylentilerin takibi ile buna ilişkin açıklamaların yapılma esasları,
c) İdari sorumluluğu bulunan kişilerin belirlenmesinde kullanılan esaslar,
ç) Özel durumların kamuya açıklanmasına kadar gizliliğinin sağlanmasına yönelik alınan tedbirler,
d) Geleceğe yönelik değerlendirmelerin açıklanmasına ilişkin esaslar.
2.7. Genel kurul ve sermaye artırımına ilişkin bilgilerin açıklanması
Anılan Tebliğ uyarınca yapılacak diğer açıklamalar saklı kalmak üzere, payları borsada işlem gören ihraççıların aşağıdaki hususlarda kamuya açıklama yapması zorunludur:
a) Genel kurul toplantı tarihi, saati, yeri ve gündemine ilişkin yönetim kurulu kararı alınması,
b) Genel kurula katılma hakkının kullanımına ve toplam oy haklarına ilişkin bilgi,
c) Yönetim kurulu veya genel kurul tarafından kâr dağıtımına ilişkin karar alınması,
ç) Genel kurul toplantı tutanağı ve SPK tarafından belirlenen şekliyle hazır bulunanlar listesi,
d) Genel kurul toplantısının yapılamaması durumunda, bu durumun gerekçesi ve bir sonraki toplantının tarihine ilişkin bilgi,
e) Yeni pay ihracına ilişkin yönetim kurulu kararı alınması, yeni pay alma haklarının kullanımı, sermaye artırımı nedeniyle ihraç edilen payların iptali ve değiştirme hakkının bulunduğu durumlarda değiştirme işlemi hakkında bilgi.
2.8. Pay dışındaki sermaye piyasası araçlarını halka arz eden ihraççıların diğer açıklamaları
Söz konusu Tebliğ uyarınca yapılacak diğer açıklamalar saklı kalmak üzere, pay dışındaki sermaye piyasası araçlarını halka arz eden ihraççılar aşağıdaki hususları kamuya açıklar:
a) Sermaye piyasası aracı ihracına ilişkin ihraç tavanı alınmak üzere yetkili organ kararı alınması,
b) İhraç tavanı kapsamında gerçekleştirilecek her bir tertip ihraç için geçerli olmak üzere, ihracın gerçekleştirilmesi, anapara, faiz veya kupon ödemelerinde temerrüt durumu,
c) Sermaye piyasası aracının ihracı aşamasında belirlenen koşulların değişmesi sonucunda yatırımcıların haklarının etkilenmesine neden olabilecek her türlü değişiklikler,
ç) Sermaye piyasası aracına ilişkin dönüştürme veya değiştirme haklarının kullanımı,
d) Sermaye piyasası aracına ilişkin derecelendirme notları ile söz konusu notlardaki değişiklikler,
e) Sermaye piyasası aracına ilişkin garanti ve teminatlar ile bunlardaki değişiklikler,
f) Genel kurul tarafından kâr dağıtımına ilişkin karar alınması,
g) Genel kurul gündemi ve genel kurul toplantı tutanağı, genel kurul toplantısının yapılamaması durumunda bu durumun gerekçesi,
ğ) Sermaye artırımı veya azaltımı, birleşme, bölünme veya tür değiştirmeye ilişkin yetkili organ kararı alınması ve bu işlemlerin sonuçlandırılması,
h) İhraç edilen pay dışındaki sermaye piyasası araçlarının ilişkili taraflardan geri alınması.
Mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınanlar dâhil kamu iktisadi teşebbüsleri, mahalli idareler ile bunlarla ilgili özel mevzuatları uyarınca faaliyet gösteren kuruluş, idare ve işletmeler tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçları için yukarıdaki (e) bendi uygulanmaz. Şu kadar ki, yukarıdaki (g) bendi kapsamında yabancı ihraççılar tarafından genel kurul toplantı sonuçlarının kamuya açıklanmasında kuruldukları ülke mevzuatında yer alan kurallara uyulur.
3. Sonuç
Ayrıntıları yukarıda yer aldığı üzere, sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek öneme sahip, basın-yayın organları veya diğer iletişim yollarıyla ilk kez kamuya duyurulan veya daha önce kamuya duyurulmuş bilgilerden farklı içerikteki haber veya söylentilerin varlığı halinde, şirket kaynaklı olup olmadığına bakılmaksızın, bunların doğru veya yeterli olup olmadığı konusunda ihraççılar tarafından açıklama yapılması zorunludur. KAP’taki şirket genel bilgileri ekranında yer alan, payları borsada işlem gören ihraççıların sermayesinde doğrudan %5 veya daha fazla oranda paya veya oy hakkına sahip gerçek ve tüzel kişileri gösteren tablonun, değişiklik olması durumunda MKK tarafından güncellenecektir. Pay dışındaki sermaye piyasası araçlarını halka arz eden ihraççılar için de kamuyu aydınlatma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Önceden yapılmış olan özel durum açıklamalarında meydana gelen gelişmelerin ve değişikliklerin sürekli olarak güncellenerek kamuya duyurulacak; daha önce özel durum açıklaması yoluyla kamuya duyurulan ve henüz sonuçlanmamış bir hususta herhangi bir gelişme olmasa dahi bu durumun, konuya ilişkin son özel durum açıklama tarihinden itibaren altmışar günlük sürelerle gerekçeleri ile birlikte kamuya açıklanacaktır.
Kaynakça
Mevzuat
Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun Numarası: 6362, Kabul Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513
Özel Durumlar Tebliği (II-15.1 sayılı), RG 23.01.2014/28891
Özel Durumlar Rehberi[4] < https://www.spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/1103> erişim tarihi 20 Şubat 2021
Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıda yer alan tüm hatalar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
Dipnotlar
RG 30.12.2012/28513 ↩︎
RG 23.01.2014/28891 ↩︎
İçsel bilgi, sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek henüz kamuya açıklanmamış bilgi, olay ve gelişmeleri, ifade eder. Bu tanım göz önüne alındığında içsel bilgi;
a) Somut bir olaya ilişkin,
b) Rasyonel bir yatırımcının yatırım kararını alırken önemli kabul edebileceği,
c) Kamuya açıklanmamış durumlarla ilgili,
d) Bilgiyi kullanan kişiye bu bilgiden haberi olmayan diğer yatırımcılara nazaran avantaj sağlayabilecek olan,
e) Kamuya açıklandığı takdirde söz konusu sermaye piyasası aracının değerinde, fiyatında veya yatırımcıların yatırım kararları üzerinde etki yaratabilecek
bilgi, olay ve gelişmeler olarak tanımlanır. İçsel bilgi, sermaye piyasası araçlarının değerinde ya da fiyatında meydana gelebilecek gelişmeler hakkında yeterli esasları içeren hususlardan oluşmalıdır. Bu kapsamda;
a) Bilginin mevcut olan veya rasyonel bir değerlendirmeyle ortaya çıkması muhtemel olan bir takım koşulların ve olayların göstergesi olması,
b) Bilginin, söz konusu koşulların veya olayların ilgili sermaye piyasası aracının değeri, fiyatı veya yatırımcıların yatırım kararları üzerindeki etkisini değerlendirmeye yetecek kadar belirli olması
gereklidir. Açıklanan bilginin sermaye piyasası aracının değeri, fiyatı veya yatırımcıların yatırım kararı üzerinde etkili olup olmadığının tespitinde; geçmişte sermaye piyasası aracının değeri, fiyatı veya yatırımcıların yatırım kararı üzerinde benzer etki yaratan bilgiyle aynı olup olmadığı ve benzer olayların ihraççının kendisi tarafından hâlihazırda içsel bilgi olarak kabul edilip edilmediği de dikkate alınmalıdır. Geçmişte sermaye piyasası aracının değeri, fiyatı veya yatırımcıların yatırım kararı üzerinde etkili olacağı düşüncesi ile içsel bilgi olarak kabul edilen bilginin herhangi bir etki yaratmadığı görüldüğünde şirket izleyen dönemlerde bu nitelikteki bilgileri ‘içsel bilgi’ olarak değerlendirmeyebilir. Diğer taraftan, geçmişte içsel bilgi olarak görülmeyen bazı durumların piyasa katılımcıları üzerinde etki yarattığının anlaşılması halinde de bu tür durumlarda izleyen dönemde mutlaka açıklama yapılmalıdır. ↩︎Söz konusu Rehber, SPKn’nun 15’inci maddesi ile II15.1 sayılı Özel Durumlar Tebliğinin 27’nci maddesine dayanılarak düzenlenmiş olup; Rehberde yer alan hususlar SPK Kararı hükmündedir. ↩︎
