Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Amacına İlişkin Düzenlemeler

Bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içerisinde bulunmamız için ihtiyacımız olan sağlık hizmetlerinin sunulmasında görev üstlenen sağlık personelleri, ifa ettikleri hizmetin muhteviyatı bakımından yaşadıkları zorlukların yanı sıra, pek çok ciddi problem ile de karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu durum bir yandan sağlık personellerinin, diğer yandan onların sunduğu sağlık hizmetine ihtiyaç duyan hastaların, dolayısıyla bütün halkın ciddi ölçüde zarar görmesine sebebiyet vermektedir. Söz konusu tehlikenin önüne geçebilmek amacıyla, 15.04.2020 tarihinde kabul edilen kamuoyunda “Sağlıkta Şiddetin Önlenmesi Yasası” olarak bilinen kanun, 17.04.2020 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

7243 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 28. maddesi ile 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun ek 12. maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere ekleme yapılmış olup, kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeline karşı, görevleri sebebiyle işlenen bazı suçlarda cezada artırım uygulanacak, hükmolunan hapis cezaları ertelenmeyecektir. Söz konusu suçların mağduru olan sağlık personelleri, görevden çekinme hakkına sahip olacak ve görev yapmakta olduğu sağlık kurum veya kuruluşunda aynı hizmeti verebilecek bir başka sağlık personeli var ise failin ihtiyaç duyduğu sağlık hizmetini bir başka sağlık personeli yerine getirecektir.

I. Madde Kapsamında Olan Sağlık Personelleri

3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun ek 12. maddesine eklenen düzenlemenin süjesi, kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan “sağlık personeli” ile “yardımcı sağlık personeli” olarak belirtilmektedir. Bu sebeple sağlık personeli olarak belirtilen kapsama, hangi çalışanların gireceği hususuna değinmekte fayda bulunmaktadır^[1].

Sağlık personeli; insanların sağlığını korumak ve geliştirmek, hastalıkları teşhis ve tedavi etmek, ruhen, bedenen ve sosyal yönden tam bir iyilik halinin oluşturulmasını ve devamını sağlamak amaçlarıyla, doğrudan çalışan kişidir. Dolayısıyla sağlık personeli, tıbbi müdahale yetkisi olan sağlık çalışanıdır^[2].

22.05.2014 tarih, 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik” madde 4 uyarınca sağlık meslek mensupları; “tabip, diş tabibi, eczacı, hemşire, ebe ve optisyen ile 1219 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensupları” şeklinde sayılmıştır.

Tabip, diş tabibi, eczacı^[3], hemşire, ebe ve optisyenlerin bu kapsama girmesinin yanı sıra, 1219 sayılı “Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun” ek madde 13’te tanımlanan meslek mensupları bu kapsama girecektir. Bunlar;

• Klinik psikolog,
• Fizyoterapist,
• Odyolog,
• Diyetisyen,
• Dil ve konuşma terapisti,
• Podolog,
• Sağlık fizikçisi,
• Anestezi teknisyeni/teknikeri,
• Tıbbi laboratuvar ve patoloji teknikeri,
• Tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri,
• Ağız ve diş sağlığı teknikeri,
• Diş protez teknikeri,
• Tıbbi protez ve ortez teknisyen-teknikeri,
• Ameliyathane teknikeri,
• Adli tıp teknikeri,
• Odyometri teknikeri,
• Diyaliz teknikeri,
• Fizyoterapi teknikeri,
• Perfüzyonist,
• Radyoterapi teknikeri,
• Eczane teknikeri,
• İş ve uğraşı terapisti (Ergoterapist),
• İş ve uğraşı teknikeri (Ergoterapi teknikeri),
• Elektronörofizyoloji teknikeri,
• Mamografi teknikeri,

olarak sayılmıştır.

Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan yukarda sayılanlar haricindeki diğer personellerin (güvenlik görevlisi, temizlik görevlisi, vb.), kapsam dışında bırakılmış olduğu söylenebilir.

II. Madde Kapsamında Yer Alan Suçlar

3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun ek 12. maddesinde; sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline göreviyle bağlantılı olarak işlendiğinde cezasında artırım uygulanacak suçlar;

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 86. maddesinde düzenlenen kasten yaralama,
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 106. maddesinde düzenlenen tehdit,
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenen hakaret,
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 265. maddesinde düzenlenen görevi yaptırmamak için direnme olarak sayılmıştır.

Anılan suçların işlenmesi halinde tayin edilecek cezalar yarı oranında artırılacak ve Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesinde yer alan erteleme müessesesi söz konusu suçlar bakımından uygulanmayacaktır.

III. Sağlık Personelinin Görevden Çekinmesi

Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesi amacına ilişkin düzenlemeye eklenen bir diğer hüküm ise düzenlemede yer alan suçların vuku bulması halinde suçun mağduru olan sağlık personelinin görevini yapmaktan çekinme hakkıdır. Böylece, suçun mağduru olan sağlık personelinin görev yaptığı sağlık kurum veya kuruluşunda kendisinin vermekte olduğu hizmeti verebilecek bir başka sağlık personeli olması halinde görevi diğer personele devredebilecektir. Ancak söz konusu vasıfları haiz bir başka sağlık personeli olmaması halinde, suçun mağduru olan sağlık personeli görevini ifa etmekten çekinemeyecektir.

IV. Sonuç

Tüm sağlık emekçilerinin, güvenilir bir biçimde sağlık hizmetini sunabilmeleri ve bu hizmetin devamlılığını sağlayabilmeleri açısından son derece elzem bir düzenleme olan “Sağlıkta Şiddetin Önlenmesi Yasası”, toplumun da geneli tarafından olumlu karşılanmış, siyasi partilerce de büyük ölçekte uzlaşı sağlanarak kabul edilmiştir.

Yasalardaki düzenlemelerle sağlanmaya çalışılan bu caydırıcılığın; toplum nezdindeki karşılığını, sağlık çalışanları başta olmak üzere toplumun tüm mensuplarına ve bütün canlılara yönelik şiddettin her türlüsünün sona ermesi yönünde bulmasını temenni eder, sağlıklı günler dileriz.

---

Dipnotlar

---

1. Ayrıntılar için bkz. GÜNDÜZ, Hale; “Sağlık Personelinin İşten Ayrılmasına İzin Verilmemesine Yönelik Sağlık Bakanlığı Genelgesi Hakkında”, https://www.hukukihaber.net/makale/saglik-personelinin-isten-ayrilmasina-izin-verilmemesine-yonelik-h435759.html, E.T.17.04.2020. ↩︎

2. HAKERİ, Hakan; Tıp Hukuku, Ankara 2018, s.138-139. ↩︎

3. Serbest eczane eczacılarının ve çalışanlarının da Sağlıkta Şiddet Yasası’na dahil olduklarına yönelik bkz. https://www.teb.org.tr/news/8796/Sağlık-Çalışanlarına-Karşı-Şiddetin-Önlenmesine-Yönelik-Kanun-Düzenlemesi-Hakkında, E.T. 17.04.2020. ↩︎